5746 sayılı Ar-Ge Kanunu’nun uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirleyen Yönetmelik yayımlandı.
Özet: 1 Mart 2016 tarihinde yürürlüğe giren 6676 sayılı Kanun ile 5746 sayılı “Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” ve 4691 sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu”nda önemli değişiklikler yapılmıştır. Bu değişiklikleri de içerecek şekilde Ar-Ge Kanunu’nun uygulanmasına ve denetimine ilişkin usul ve esasları düzenleyen Yönetmelik 10 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Yönetmelikte; 5746 sayılı Kanun kapsamında Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetlerine yönelik olarak; tasarım faaliyetleri, dışarıda geçirilen süreler, Ar-Ge ve yenilik faaliyeti ile tasarım faaliyeti kapsamındaki harcamalar, ilave Ar-Ge ve tasarım indirim hakkı, teşvik ve desteklerin uygulanması, sipariş usulü Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri, temel bilim desteği, işletmede gerçekleşen değişikliklerin bildirimi gibi getirilen ilave düzenlemeler ve teşviklerin uygulamasına ilişkin açıklamalar yer almaktadır.
Söz konusu Yönetmelik 1 Mart 2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 10 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
Hatırlanacağı üzere 26 Şubat 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlan 6676 sayılı “Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile başta 5746 sayılı “Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” ile 4691 sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu” olmak üzere birçok kanunda değişiklikler yapılmıştı.
Bu kez 10 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan “Araştırma Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesine İlişkin Uygulama ve Denetim Yönetmeliği” ile yukarıda belirtilen değişiklikleri de içerecek şekilde 5746 sayılı Kanun’un uygulanmasına ve denetimine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. Yönetmelik’te öne çıkan değişiklik ve düzenlemeler aşağıdaki şekilde özetlenmiştir:
Tasarım faaliyetleri
6676 Sayılı Kanun ile tasarım faaliyetleri 5746 sayılı Ar-Ge Kanunu ve 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda yer alan Ar-Ge faaliyetlerine yönelik teşvik ve destekler kapsamına alınmıştı. Yönetmelik’le 5746 sayılı Kanun kapsamında tasarıma yönelik teşvik ve destek uygulamaları ile tasarım sayılmayan faaliyetler sayılmıştır. Ayrıca, tasarım faaliyetlerinin kapsamı hakkında 2016/9094 sayılı Bakanlar Kurulu kararı 11 Ağustos 2016 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
2016/9094 sayılı Bakanlar Kurulu kararı uyarınca, Avrupa Topluluğunda Ekonomik Faaliyetlerin İstatistiki Sınıflaması’na (NACE Rev.2) göre aşağıda belirtilen alanlarda katma değer ve rekabet avantajı yaratma potansiyelini haiz, ürün veya ürünlerin işlevselliğini artırma, geliştirme, iyileştirme ve farklılaştırmaya yönelik yenilikçi faaliyetlerin tümü tasarım faaliyeti olarak dikkate alınacaktır.
a) J – Bilgi ve İletişim başlığı altında yer alan;
59.11 – Sinema Filmi, Video ve Televizyon Programları Yapım Faaliyetleri
59.12 – Sinema Filmi, Video ve Televizyon Programları Çekim Sonrası Faaliyetleri
b) M – Mesleki, Bilimsel ve Teknik Faaliyetler başlığı altında yer alan;
74.10 – Uzmanlaşmış Tasarım Faaliyetleri (74.10.03 hariç)
c)R – Kültür, Sanat, Eğlence, Dinlence ve Spor başlığı altında yer alan;
– Gösteri Sanatlarını Destekleyici Faaliyetler
Dışarıda geçirilen süreler
Ar-Ge veya tasarım merkezleri alanı dışında geçirilen süreye isabet eden ve Bakanlar Kurulunca belirlenen sınırlar dahilinde gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilen ücretlerin de Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edileceği açıklanmıştır.
Dışarıda geçirilen sürelerin sınırlarının kararlaştırılmasına yönelik olarak 2016/9091 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı 11 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır. Söz konusu karar ile; Ar-Ge veya tasarım merkezleri veya teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan işletmelerde çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin bu merkezlerde yürüttüğü projelerle doğrudan ilgili olmak şartıyla aşağıda belirtilen faaliyetlerin Ar-Ge veya tasarım merkezi dışında yürütülmesinin zorunlu olduğu durumlarda, Ar-Ge ve tasarım merkezi yönetiminin veya teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinin onayının alınması ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bilgilendirilmesi kaydıyla, merkez dışındaki bu faaliyetlere ilişkin ücretlerin yüzde yüzü gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirileceği kararlaştırılmıştır;
a) Laboratuvar analiz, test ve deney çalışmaları,
b) Diğer Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde yapılan çalışmalar,
c) Saha araştırması,
ç) Prototip geliştirmeye yönelik faaliyetler,
d) Projelerde görev alan personel ile sınırlı olmak kaydıyla bilimsel içerikteki etkinlikler.
5746 sayılı “Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun” kapsamında kurulan Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde veya 4691 sayılı “Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu” kapsamında kurulan teknoloji geliştirme bölgelerinde yer alan işletmelerde en az 1 yıl süreyle çalışan Ar-Ge veya tasarım personelinin yüksek lisans yapanlar için bir buçuk yılı, doktora yapanlar için iki yılı geçmemek kaydıyla merkez veya bölge dışında geçirdiği sürelere (aylık ders saati kadar) ilişkin ücretlerin yüzde yüzü Ar-Ge ve tasarım merkezi yönetiminin veya teknoloji geliştirme bölgesi yönetici şirketinin onayının alınması ve Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın bilgilendirilmesi kaydıyla, gelir vergisi stopajı teşviki kapsamında değerlendirilecektir.
Ar-Ge ve yenilik faaliyeti ile tasarım faaliyeti kapsamındaki harcamalar
Ar-Ge ve yenilik faaliyeti ile tasarım faaliyeti kapsamındaki genel gider harcamalarına yönelik kapsam dahilinde değerlendirilmeyen çeşitli kıstaslara göre ortak genel işletme giderleri üzerinden hesaplanacak paylara, merkezlere ilişkin olarak hesaplanan kira veya amortisman, su ve enerji giderlerinin dahil olmadığı açıklanmıştır.
Ar-Ge ve yenilik faaliyeti ile tasarım faaliyeti kapsamındaki mesleki veya teknik destek, test, laboratuvar ve analiz hizmetleri ile bu mahiyetteki diğer dışarıdan sağlanan fayda ve hizmetlere ilişkin indirime konu edilecek harcamaların, proje kapsamında gerçekleştirilen toplam harcama tutarının yüzde ellisini geçemeyeceği açıklanmıştır.
Ar-Ge merkezlerinde yapılan bir harcamanın Ar-Ge ve tasarım indirimine konu edilebilmesi için bu harcamanın Ar-Ge, yenilik veya tasarım faaliyeti kapsamında, tasarım merkezlerinde yapılan bir harcamanın indirime konu edilebilmesi için bu harcamanın münhasıran tasarım faaliyeti kapsamında yapılmış olmasının esas olduğu açıklanmıştır.
İlave indirim hakkı
Bakanlar Kurulunca belirlenen kriterleri haiz Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan Ar-Ge ve yenilik veya tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artışının yüzde ellisine kadarı indirim konusu yapılacağı belirtilmiş olup, belirlenen kriterler doğrultusunda faaliyet raporu ve ekinde Bakanlıkça istenen belgelerin ibraz edilmesinin esas olduğu açıklamıştır.
Söz konusu kriterlere yönelik, 10 Ağustos 2016 tarihinde 2016/9092 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve belirlenen aşağıdaki göstergelerden herhangi birinde bir önceki yıla göre en az % 20 artış sağlayan Ar-Ge veya tasarım merkezlerinde Ar-Ge harcamalarının bir önceki yıla göre artan kısmının % 50’si kadar ilave indirim hakkının mümkün olacağı kararlaştırılmıştır:
– Ar-Ge veya tasarım harcamasının toplam ciro içindeki payı.
– Tescil edilen ulusal veya uluslararası patent sayısı.
– Uluslararası destekli proje sayısı.
– Lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oranı.
– Toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personeli sayısına oram.
– Ar-Ge sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen cironun toplam ciroya oranı.
Teşvik ve desteklerin uygulanması
Ar-Ge veya tasarım indiriminden yararlanacak işletmelerin, yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi ekinde veya yeminli mali müşavir tasdik raporu ekinde vergi dairesine verileceği belirtilen belgelere yönelik daha önceki Yönetmelik’te desteği veren kurum tarafından onaylanmış olması gerektiği ifadesine yer verilmemişti.
Yeni Yönetmelik’te, Kanun kapsamında gelir vergisi stopajının uygulanmasına yönelik açıklamalar mevcut olup, muhtasar beyanname üzerinde terkin edilecek tutara ilişkin hesaplamanın, Ar-Ge veya tasarım personeli ile destek personelinin her biri için ayrı ayrı yapılması gerektiği, bu hesaplamaya ilişkin bilgilerin, Maliye Bakanlığınca belirlenen bildirim tablosunda gösterileceği ve muhtasar beyanname ekinde ilgili vergi dairesine verileceği açıklanmıştır.
Kanun kapsamında sigorta prim desteği uygulanmasına yönelik açıklamalar mevcut olup, destekten, yararlanmaya hak kazanıldığına ilişkin ilgili kurum, kuruluş veya denetimle görevli şirket tarafından düzenlenen belgenin alındığı tarihi takip eden aybaşından itibaren yararlanacağı açıklanmıştır.
Kanun kapsamında damga vergisi istisnası uygulanmasına yönelik açıklamalar mevcut olup, istisnanın uygulanabilmesi için; Ar-Ge merkezleri, tasarım merkezleri, rekabet öncesi işbirliği ile Ar-Ge ve yenilik veya tasarım projeleri için başvuru yapılan ve desteği veren kamu kurumundan veya Kanun’da belirtilen vakıflardan, teknoloji merkezi işletmeleri için TEKMER müdürlüğünden, uluslararası fonlarca desteklenen ya da TÜBİTAK tarafından yürütülen Ar-Ge ve yenilik veya tasarım projeleri için TÜBİTAK’tan alınan veya bunlar tarafından onaylanan; kâğıda konu işlemin Kanun kapsamında Ar-Ge ve yenilik veya tasarım faaliyetleri ile ilgili olduğunu gösteren proje öneri bilgileri formu veya destek karar yazısı ya da proje sözleşmesi veya bu mahiyetteki belgenin işlem esnasında noter, resmî daireler, diğer kamu kurum ve kuruluşları gibi işlem yapan kurum ve kuruluşlara ibraz edilmesinin yeterli olacağı, işlem yapan kurum veya kuruluşlarca başka belge aranmayacağı açıklanmıştır.
Kanun kapsamında gümrük vergisi istisnası uygulanmasına yönelik açıklamalar mevcut olup, Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleri ile ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşya, gümrük vergisi ve her türlü fondan, bu kapsamda düzenlenen kâğıtlar ve yapılan işlemlerin damga vergisi ve harçtan istisna olduğu açıklanmıştır. Ar-Ge merkezi veya tasarım merkezi belgesine sahip işletmeler ile destek kapsamına alınmış olan rekabet öncesi işbirliği projeleri kapsamında ithal edilen eşya; faaliyetlerde kullanılmak üzere Bakanlığın uygun göreceği eşyalardan oluşur. Bu istisnadan yararlanacak işletmeler, başvurularını Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Tek Pencere Sistemi E-Başvuru uygulaması üzerinden Bilim ve Teknoloji Genel Müdürlüğü’ne gönderir.
Sipariş usulü Ar-Ge, yenilik ve tasarım faaliyetleri
Yönetmelik’te, Kanun’da belirtilen indirim, istisna, destek ve teşvik unsurlarından yararlanabilecek Ar-Ge merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri Ar-Ge ve yenilik faaliyetleri ile tasarım merkezlerinin sözleşme çerçevesinde siparişe dayalı olarak yürüttükleri tasarım faaliyetleri ile ilgili olarak;
– Ar-Ge veya tasarım merkezleri tarafından siparişe dayalı olarak yürütülen Ar-Ge veya tasarım faaliyetlerine ilişkin olarak yapılan harcamaların sadece yüzde ellisi bu merkezler tarafından, bu harcamaların kalan yüzde ellisi ise siparişi veren gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından, Ar-Ge ve tasarım indirimi olarak dikkate alınabileceği,
– Uygulamanın, 1 Mart 2016 tarihinden sonra verilen siparişler dolayısıyla ortaya çıkacak Ar-Ge ve tasarım indirimleri için geçerli olduğu,
– Sipariş verenin gelir ve kurumlar vergisi mükellefiyetinin olmaması halinde Ar-Ge veya tasarım harcamasının tamamı Ar-Ge veya tasarım merkezi tarafından indirilebilir. Bu kapsamda, Türkiye’de verilen gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde Ar-Ge ve tasarım indirim hakkına sahip olmayan kişilerce verilen sipariş üzerine yapılan projelerde, indirim hakkının tamamı Ar-Ge veya tasarım merkezi tarafından kullanılır. Sipariş verenler, Ar-Ge ve tasarım indirimi ile sipariş verilmesine ilişkin kâğıtlara ait damga vergisi istisnası dışında kalan bu Kanun kapsamındaki diğer teşvik ve destek unsurlarından yararlanamayacağı,
– Her bir geçici vergilendirme ve hesap dönemi itibarıyla yararlanılabilecek toplam Ar-Ge ve tasarım indirimi tutarının yarısı, Ar-Ge merkezi veya tasarım merkezi tarafından beyanname verme sürelerinin başlangıcından önce siparişi verene yazılı olarak bildirileceği,
açıklanmıştır.
Temel bilim desteği
Temel bilimlerden en az lisans derecesine sahip Ar-Ge personeli istihdamında, asgari ücretin aylık brüt tutarı kadarlık kısmı iki yıl süreyle Bakanlık bütçesine konulacak ödenekten karşılanacağı açıklanmıştır. Ayrıca aşağıdaki hususlar belirtilmiştir;
– Personelin 1 Mart 2016 (dahil) tarihinden sonra işe alınması ve ilk kez istihdam edilmesi esastır.
– Her bir Ar-Ge merkezine sağlanacak destek, ilgili ayda Ar-Ge merkezinde istihdam edilen toplam personel sayısının yüzde onu ile sınırlandırılmıştır. Ödemelerin yapılabilmesi için işletmelerin şartların sağlandığını ve işletme tarafından ilgili personele dönem ücretlerinin ödendiğini gösteren raporu Bakanlığa sunması gerekmektedir.
– Bakanlık tarafından ödenen destek tutarı, işletme açısından özel fon uygulamasına tabidir. (Gelir olarak dikkate alınmaz ve bu destek kadarlık harcama Ar-Ge indiriminden faydalanamaz.)
İşletmede gerçekleşen değişikliklerin bildirimi
Ar-Ge Merkezi Belgesi veya Tasarım Merkezi Belgesine sahip işletmelerin, tür veya unvan değişikliği, devir, birleşme, tam bölünme, kısmi bölünme işlemleri ile adres değişikliği ve ek fiziki alan taleplerine ilişkin bilgilerin işletme tarafından Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na bildireceği açıklanmıştır.
Yönetmelik 1 Mart 2016 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 10 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe girmiştir.
