16 Temmuz 2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 2009/15199 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile "Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar" ("Karar") yürürlüğe koyulmuş; söz konusu Karar’ın uygulamasına ilişkin olarak 26 Temmuz 2009 tarih ve 27302 sayılı Resmi Gazete’de 2009/1 sayılı Tebliğ yayımlanmıştır.
Bu köşede geçen hafta yayımlanan makalede yeni teşvik sistemi genel çerçevesi ile anlatılmış ve sonraki günlerde yayınlanacak makalelerde özel hususlara değinileceği belirtilmişti. Bu makalemizde yeni sistemde yer alan "faiz desteği" konusuna değineceğiz.
Eski uygulamada da bulunan "faiz desteği" yeni sistemde "Teşvik belgeli" yatırımlara sağlanacak olan teşvik unsurlarından biri yine yer almıştır. faiz desteği; yapılacak olan yatırımın, belli bir oranına kadarki kısmı için ödenecek faiz ya da kâr payının belli bir yüzdesinin belli bir süre için bütçe kaynaklarından karşılanması şeklinde yapılacaktır.
Yazımızda sistemin işleyişine ilişkin ana hatları aşağıda özetledikten sonra son kısımda desteğin önceki uygulama ile farklarına kısaca değinmeye çalışacağız.
Hangi yatırımlar faiz desteğinden yararlanabilecek?
Karar’da faiz desteğinden yararlanacak yatırımlar olarak
– Bölgesel desteklerden yararlanacak olan yatırımlardan III. ve IV bölgelerde yer alanları ile
-Bölge ayrımı yapılmaksızın Ar-Ge ve
-Çevre yatırımları sayılmıştır.
Çevre yatırımları Karar’da "Doğrudan ticari mal üretimine yönelik olmayan, mevcut ya da gerçekleştirilecek tesisin katı, sıvı veya gaz gibi atıklarının temizlenmesi veya yok edilmesine yönelik yatırımlar" olarak tanımlanmıştır.
Kullanılmış makine ve teçhizat için ve kamu iktisadi teşebbüsleri dahil kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının yapacağı yatırımlar için faiz desteği söz konusu olmayacaktır.
Faiz desteğinden hangi oranlarda ve şartlarda yararlanılabilecektir?
Yukarıda yer alan yatırımlara ilişkin olarak verilebilecek faiz desteği en az bir yıl vadeli banka kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70’ine kadar olan kısmı için ödenecek faiz ya da kâr payı üzerinden hesaplanacak; verilecek destek bu kısma isabet eden faiz ya da kâr paylarının;
– III. bölgede yapılacak yatırımlarda TL kredilerde 3 puanı; döviz ya da dövize endeksli kredilerde 1 puanı,
– IV. Bölgede yapılacak yatırımlarda TL kredilerde 5 puanı; döviz ya da dövize endeksli kredilerde 2 puanı,
– Ar-Ge ya da "Çevre" yatırımlarında ise TL kredilerde 5 puanı, döviz ya da dövize endeksli kredilerde 2 puanının azami 5 yıl süre ile bütçeden karşılanması şeklinde uygulanacaktır.
Faiz desteğinin sadece bankalardan alınan kredilerde değil, teşvik belgesinde öngörülen yatırımın finansal kiralama yoluyla yapılması halinde de yukarıda belirlenmiş oran ve şartlarda sağlanması mümkündür.
Öte yandan Karar’a göre yatırımlara sağlanacak olan faiz desteği hiç bir şekilde proje bazında Ar-Ge ve Çevre yatırımlarında 300.000 TL’yi; III. ve IV. Bölge yatırımlarında ise 500.000 TL’yi geçemeyecektir.
Diğer önemli hususlar
Faiz desteğinden yararlanmak isteyen yatırımcıların öncelikle söz konusu destek unsurunu içeren bir teşvik belgesine sahip olmaları gerekir.
Sahip oldukları teşvik belgesinde "faiz desteği" yer alan yatırımcılar söz konusu destekten yararlanabilmek için daha önce Hazine Müsteşarlığı ile protokol imzalamış bulunan banka ya da finansal kiralama şirketlerine başvurmak zorundadırlar. Kredi talebi banka ya da finansal kurum tarafından uygun görülenlerin bu destekten yararlanmaları için başvuru yatırımcı adına banka ya da finansal kiralama şirketi tarafından Hazine Müsteşarlığı’na yapılacaktır.
Aynı teşvik belgesindeki yatırım için birden fazla banka ya da finansal kiralama şirketine başvurulamayacaktır.
Herhangi bir şekilde yatırımcının itfa planında öngörülen sürede herhangi bir faiz, kâr payı ya da anapara ödemesini gerçekleştirmemesi halinde ilgili kreditör kurum tarafından durumun derhal Müsteşarlığa bildirilmesi ve faiz desteğinin durdurulması gerekir. Yatırımcı ödemelerine tekrar başlarsa kalan kısım için destek devam ettirilir.
Teşvik belgesinin herhangi bir nedenle iptal edilmesi halinde yararlanılmış olan destek 6183 sayılı yasa hükümleri çerçevesinde tahsil edilir.
Teşvik belgesi kapsamı yatırımın bir başka yatırımcıya devrolunması halinde; devralan yatırımcının teşvik belgesinde faiz desteği öngörülmüşse ve kreditör kurumca uygun görülürse eski itfa planındaki vade, faiz desteği miktarı ve diğer şartlar değiştirilmeden bakiye kredi için belirlenecek itfa planına göre faiz desteğine devam olunur.
Eski uygulama ile karşılaştırma
Önceki teşvik uygulamasında Ar-Ge ve çevre yatırımları yine "faiz desteği" kapsamı içindeyken daha önce kalkınmada öncelikli yörelerde yapılan yatırımlar ve KOBİ yatırımlarına da tanınan desteğin bu yeni kararnamede söz konusu yatırımlarla ilgili kapsamının biraz daraltıldığını, KOBİ’lere özel bir faiz desteğinin kalmadığını görüyoruz. Dolayısı ile önceki dönemlerde KOBİ olmaları sıfatı ile yaptıkları yatırımlar için faiz desteğine hak kazanabilen bazı yatırımlar yeni uygulamada III. ya da IV. bölgede yer almıyorlarsa yapacakları teşvik belgesine bağlı yeni yatırımları için faiz desteği alamayacaklardır.
Bununla birlikte yeni uygulamanın eskisine oranla avantajları da bulunmaktadır: Örneğin yeni Teşvik uygulamasında finansal kiralama yolu ile yapılan yatırımların eski uygulamanın aksine faiz desteğinden yararlanabileceğini görüyoruz. Ayrıca faiz desteğinin süresinde yapılan iyileştirme de (Eski uygulamada 4 yıl süre ile verilen destek yenisinde 5 yıla çıkarılmıştır) yeni sistemin olumlu yönü olarak belirtilebilir. Öte yandan eski uygulamada kapsam içindeki yatırımlara uygulanan tek oran (TL kredilerde 5 puan, döviz kredilerinde 2 puan) yeni uygulamada yatırım bölgesine ve türüne göre farklılaştırılmıştır. Bu da daha önce belirttiğimiz gibi I ya da II bölgede yer alan KOBİ’leri tamamen faiz desteği kapsamı dışına çıkarırken III. bölgede yer alanları ise eski uygulamada yararlandırıldığı 5 ve 2 puanlık destekleri yeni yapacağı teşvik belgesine bağlanmış yatırımlarında TL kredi de 3, döviz ya da dövize endeksli kredi de 1 puanlık desteklere dönüştürmüş olmaktadır.
Yeni sistem sağlanacak faiz desteğinin rakamsal tutarında da değişiklik yaratmıştır. Ar-Ge ve çevre yatırımları eskiden olduğu gibi bu yeni sistemde de 300.000 TL’lik desteğe tabii iken yukarıda belirttiğimiz gibi III. ve IV. bölgede yer alan yatırımlara sağlanacak destek 500.000 TL olarak belirlenmiştir. Eski sistemde kalkınmada öncelikli yöre kategorisi içinde yararlanılabilecek azami destek tutarının 1.000.000 TL, KOBİ’ler için ise 200.000 TL olduğunu düşünecek olursak yeni sistem III. ve IV. bölgede yer alan KOBİ’ler için destek tutarını yükseltmiş ancak genel olarak kapsamı daraltarak tutarı yarı yarıya indirmiş görünmektedir.
Ersun BAYRAKTAROĞLU / Yeminli Mali Müşavir PwC Türkiye Vergi Bölümü Ortağı
Kaynak: Referans Gazetesi
