4875 sayılı Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu’nun ”Tanımlar” başlıklı 2. maddesinde, yabancı yatırımcı kavramı tanımlanmıştır. Buna göre yabancı yatırımcı, Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapan;
a. Yabancı ülkelerin vatandaşlığına sahip olan gerçek kişiler ile yurt dışında ikamet eden Türk vatandaşlarını,
b. Yabancı ülkelerin kanunlarına göre kurulmuş tüzel kişileri ve uluslararası kuruluşları,
ifade etmektedir.
Sözü geçen Kanunun 5. maddesinin vermiş olduğu yetkiye istinaden Hazine Müsteşarlığı tarafından hazırlanan ”Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu Uygulama Yönetmeliği” 20.08.2003 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.
Bu yönetmeliğin 5. maddesinde Doğrudan Yabancı Yatırımlar Kanunu kapsamındaki şirket ve şubeler ile kanun kapsamında bulunmayan tamamen yerli sermayeli şirketler tarafından yapılacak bildirimler hakkında açıklamalar yapılmıştır.
1. 4875 Sayılı Kanun kapsamına giren şirket ve şubeler tarafından yapılacak bildirimler
Bu şirket ve şubeler;
a. Sermayelerine ve faaliyetlerine ilişkin bilgileri Yönetmeliğin 1 numaralı ekinde yer alan ”Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Faaliyet Bilgi Formu” çerçevesinde yıllık bazda ve her yıl en geçMayıs ayı sonuna kadar,
b. Sermaye hesabına yapılan ödemelere ilişkin bilgileri Yönetmeliğin 2 numaralı ekinde yer alan ”Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Sermaye Bilgi Formu” çerçevesinde, ödemeyi takip eden 1 ay içinde,
c. Mevcut yerli veya yabancı ortakların kendi aralarındaki veya şirket dışındaki herhangi bir yerli veya yabancı yatırımcıya yaptıkları hisse devirlerine ilişkin bilgileri Yönetmeliğin 3 numaralı ekinde yer alan ”Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Hisse Devri Bilgi Formu” çerçevesinde ve hisse devrinin gerçekleşmesini müteakip en geç 1 ay içinde,
Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadırlar.
2. 4875 Sayılı Kanun kapsamında bulunmayan tamamen yerli sermayeli şirketler tarafından yapılacak bildirimler
Bu şirketler;
a. Şirkete yabancı bir yatırımcının iştirak etmesi veya
b. Şirketin yaptığı sermaye artışına şirket dışındaki bir yabancı yatırımcının iştirak etmesi suretiyle,
hisse devrinin gerçekleşmesi ve şirketin Kanun kapsamına girmesi halinde hisse devirlerine ilişkin bilgileri Yönetmeliğin 3 numaralı ekinde yer alan ”Doğrudan Yabancı Yatırımlar İçin Hisse Devri Bilgi Formu” çerçevesinde ve hisse devrinin gerçekleşmesini müteakip en geç 1 ay içinde, Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne bildirmek zorundadırlar.
3. İrtibat büroları tarafından yapılacak bildirimler
Yönetmeliğin 6. maddesinde Hazine Müsteşarlığı’nın, yabancı ülke kanunlarına göre kurulmuş şirketlere, Türkiye’de ticari faaliyette bulunmamak kaydıyla irtibat bürosu açma izni vermeye ve bu izinlerin süresini uzatmaya yetkili olduğu hükmü yer almaktadır. 8. maddede ise irtibat bürolarının yapmak zorunda oldukları bildirimler ile işleyişleri hakkında bilgiler yer almaktadır.
Buna göre kuruluş izni alan irtibat bürolarının, vergi dairesine kayıt belgesinin bir örneğini en geç 1 ay içinde Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne göndermeleri gerekmektedir. Bürolar, adres değişikliği durumunda yeni adreslerini en geç 1 ay içinde Genel Müdürlüğe bildirirler.
İrtibat bürolarının, her yıl en geç Mayıs ayı sonuna kadar, büronun geçmiş yıl faaliyetleri hakkında, Yönetmeliğin 4 numaralı ekinde yer alan ”İrtibat Bürolarının Faaliyetlerine İlişkin Bilgi Formu”nu doldurarak Müsteşarlığa göndermeleri gerekmektedir. Yönetmelikte, bu müracaatlara, büronun geçmiş yıl harcamalarının yurt dışından gönderilen dövizlerle karşılandığına ilişkin belgelerin de eklenmesi gerektiği belirtilmektedir.
İrtibat bürolarının faaliyetlerini sona erdirmesi durumunda ise kapatma işlemi için, ilgili vergi dairesinden alınacak iş bırakma yoklama fişinin Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü’ne gönderilmesi gerekmektedir.
