Gelecek hafta sonu başlayacak olan Euro 2008'de Türkiye şampiyon olamazsa Almanya'nın şampiyonluğu bize daha yararlı olacaktır. 82 milyonluk Almanya iç tüketimi tetikleyeceği için dış alımlarını artıracaktır.
Euro 2008'in başlamasına sayılı günler kaldı. Biz bu yazımızda Yunanistan dahil turnuvaya katılan tüm ülkelerin makroekonomik göstergelerinden hareketle bir analize girişeceğiz. Aslında bu en son 2006 Dünya Kupası ile daha ön plana çıkan bir gelişme oldu.
2006 Dünya Kupası başlamadan tam 3.5 ay önce 3 saygın uluslararası finans kurumu ABN Amro Bank, UBS Union Bank Switzerlend ve Goldman Sachs önemli sayılabilecek ekonomik ve sportif bir araştırma raporları yayımlamış ve kupayı hangi takımın kazanacağına ilişkin bazı analizler yapmışlardı. Düzenlenen raporlarda bir yandan kupanın global ekonomiyi hangi ölçü ve ölçekte nasıl etkileyebileceği analiz edilirken diğer yandan da hangi ülkenin kupayı kazanmasının dünya ekonomisinin selameti açısından daha yararlı olacağı tartışılıyordu.
Aynı zamanda kupayı kazanan ülkenin ekonomilerinde yaşanılan gelişmelerin yanı sıra genel olarak turnuvanın yarattığı katma değer ve dünya ekonomisine olası etkilerini de irdeleyen bu raporlar gerçekten futbola ilginç bir yaklaşım sergilemişti. Üç finansal kurum gerek FIFA'nın verilerinden gerekse ekonomik verilerden hareketle İtalya ile Almanya'nın final oynayacağını ancak dünya ekonomisinin de geleceği açısından İtalya'nın kazanmasının daha iyi olacağı ortak görüşüne ulaşmışlardı. Sonuçta Almanya'da düzenlenen 2006'yı İtalya kazandı. İtalyan-Alman finali öngörüsü gerçekleşmediyse de sonuçta iktisatçıların ve finansçıların favorisi İtalya, Dünya Kupası'nı kazanarak öngörülerin en önemli bölümünü gerçekleştirmiş oldu.
Euro 2008 konusunda bildiğim ve takip edebildiğim kadarıyla bugüne kadar 2006 benzeri bir rapor yayımlanmadı. Sadece MasterCard'ın Euro 2008'in olası mali portesine ilişkin sınırlı bir çalışması var o kadar.
Futbol bugün sadece oyun (game) olmaktan çoktan çıktı ve yaşamımıza yön veren sosyo-ekonomik bir olgu oldu. Bugün futbol günümüzde "iş" olsun diye oynanıyor.
Kupanın makroekonomisi
MasterCard'ın spor ekonomisi uzmanı Profesör Simon Chadwick yönetiminde yaptırdığı araştırmaya göre Türkiye, her UEFA Euro 2008 maçını 42 milyon euro için oynayacak. Maçların Avrupa ekonomisine katkısı ise 1.4 milyar euro olacak. Araştırmada, Euro 2008'in İsviçre'nin Lucerne şehrinde yapılan kura çelişi ile birlikte bilet, yiyecek-içecek satışlarında, yolculuklarda, ticarette, sponsorluk ve reklam gelirlerinde yaşanacak artışın yanı sıra telekomünikasyon ve yeni medya servislerinin daha fazla kullanılmasıyla sağlanacak pozitif ekonomik etkilerin yerel, ulusal ve uluslararası düzeyde hissedileceği belirtiliyor.
Her maç 42 milyon euro
En kazançlı maçların potansiyel geliri maç başına 49-56 milyon euro dolayında olacak.
Toplamda 168 milyon euro dolayındaki bir gelirle, hepsi C Grubu takımları olan Fransa-İtalya (Zürich), Hollanda-Fransa (Bern) ve İtalya-Hollanda (Bern) arasında oynanacak maçların Avrupa ekonomisine en fazla katkıyı sağlaması bekleniyor. Diğer gruplarda en yüksek kazanç getirmesi beklenen maçlar ise Basel'de oynanacak İsviçre-Portekiz (Grup A), Viyana'da oynanacak Avusturya-Almanya (Grup B) ve Innsbruck'ta oynanacak İspanya-Rusya (Grup D) maçları.
Profesör Chadwick, ayrıca getirisi en yüksek muhtemel maçların turnuvanın çeşitli safhalarında Almanya tarafından oynanacağını öngörüyor ve bu maçların Almanya-İtalya, Almanya-Fransa, Almanya-Hollanda Olduğunu belirtiyor.
Profesör Chadwick, "Şampiyonanın ilerleyen safhalarında oynanacak maçların ekonomik getirisi ise çok daha fazla olacak" diyor.
Her ne kadar Prof. Dr. Chadwick, Euro 2008'e katılacak takımların maç başına ülke ekonomilerine katkılarını 42 milyon euro civarında hesaplamışsa da bizim yaptığımız hesaplar milli takımımızın ülke ekonomisine dışsal etkileriyle birlikte yaklaşık 209 milyon euroluk bir katkı sağlayacağıyönünde. Buna göre milli takımımızın oynayacağı maç başına ülke ekonomisine doğrudan ve dolaylı olarak katkısı (finale kadar ulaşması halinde) 34.9 milyon euroya kadar yükselebilecek.
Milli takımın sponsorluk gelirlerinde 15 milyon dolara ulaşan bir gelire ulaşması bekleniyor. 2002 Dünya Kupası'na katılan Türkiye'nin forması, bayrakları ve diğer logolu ürünlerin satımından tekstil sektörüne yaklaşık 50 milyon dolar gibi kısa süreli bir katkı sağlamıştı. Bu turnuvada bu tutarın 70 milyon dolar civarında gerçekleşeceğini bekliyoruz.
Aynı zamanda milli takımımız ve turnuvaya yönelik hediyelik eşya ile turnuvanın PC'ye uyarlanmış oyun CD'leri, DVD'leri ile Play Station gibi hediyelik eşya ve eğlence sektörüne de bu nedenlerle yaklaşık 5 milyon dolar gibi bir paranın gireceğini beklemekteyiz.
On binde 5 katkı sağlayacak
2002'de patlayan TV ve uydu satışları elektronik ve iletişim sektörüne yaklaşık 75 milyon dolarlık bir katkı sağlamıştı. Bu kez yine teknolojideki gelişmeler de göz önüne alındığında minimum 100 milyon dolar civarında plazma TV ve uydu paketi satışından sektöre bir para girmesi beklenmektedir.
2002'de 10 milyon dolara turnuvanın yayın hakkını alan TRT 15 milyon dolar reklam geliri sağladığını açıklamıştı. Bu kez turnuvanın resmi yayın hakkı ATV ve Digitürk'te.
2002 Dünya Kupası'nın yapıldığı Güney Kore ve Japonya'yı ülkemizden 2 bin kişi ziyaret etmişti. Avusturya ve İsviçre'nin yakınlığı dikkate alındığında bu sayının 20 bine ulaşması tahmin ediliyor. Turizmdeki bu hareketliliğin başta turizm acenteleri olmak üzere, seyahat turlarına 5 milyon dolar civarında bir gelir yaratma olanağı sağlayacak.
2006 Dünya Kupası'nı ise yaklaşık 3.5 milyar kişi izlemişti. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 2004'te Türkiye'nin tanıtımı için ayırdığı 35 milyon dolarlık bütçe baz alındığında, 2008'de en az 50 milyon dolarlık bir tanıtım olanağına da ulaşmış olacağız.
Mobil cep telefonları satışlarıyla görüntü ve ses iletişimi nedeniyle iletişim sektöründe de minimum 5 milyon dolarlık bir ticaret hacminin oluşacağını tahmin etmekteyiz.
Milli takımımızın Euro 2008'e katılması, bize 285 ile 300 milyon dolar civarında bir gelir katkısı sağlayacak. 482 milyar dolarlık GSMH'si olan Türk ekonomisine, bu turnuvanın makro bazda etkisi ise belki sembolik anlamda ama on binde sekiz düzeyinde olacaktır.
Bu futbol turnuvasının dünya ekonomisine katkısı ise on binde beş civarında gerçekleşecek.
2006 Dünya Kupası bir aylık sürede yaklaşık 10.5 milyar euro civarında bir makro katma değer yarattı. Almanya'da düzenlenen organizasyon sadece bu yaşlı kıtayı değil, hemen hemen tüm dünya ekonomisini etkilemiş vaziyette. Almanya'nın bu organizasyondan 5 ila 5.5 milyar euro arasında bir gelire ulaştığını gösteriyor.
Futbolda Rus devrimi
1.Kupayı kazanan ülkenin ekonomisinde ortalama binde 5 ile binde 7 civarında bir büyüme yaşandığı;
2. Kaybeden ülkenin ekonomilerinin ortalama binde 1 ile binde 3 oranında daraldığı;
3. Özellikle kupada oynayan gelişmekte olan ülkelerin ekonomileri ile futbol başarıları arasında bir korelasyon bulunduğu; ekonomik kriz dönemlerinde bu ülkelerde futbola daha az kaynak ayrılması, sponsor bulunamaması ve yetenekli futbolcuların gelişmiş ülkelere transfer olması nedeniyle sportif başarının yüksek olmadığı,
görülmüştür.
Rusya geçen 10 yılda sadece 2004'te olmak üzere bir kez Avrupa Futbol Şampiyonası'na katılabildi. Son dönemde Rusya'da ekonomik büyüme yaşanıyor. Daha da önemlisi denizaşırı turizm harcamaları ve futbola olan ilgi artıyor. Rusya'nın sahip olduğu parasal gücün giderek artması önümüzdeki yıllarda başta Avrupa futbolu olmak üzere dünya futbolunu ciddi ölçüde domine edecek bir güç haline getirebilecek. Nitekim Rus işadamlarının futbola çok ciddi paralar yatırması ve geçmişte yeterli futbol fundemantallerine sahip olmaları göz önüne alındığında, Rus futboluna çok ciddi bir rekabet üstünlüğü de sağlayabilecektir.
Rusya'nın UEFA sıralamasında 13'üncülükten 6'ncılığa; FIFA sıralamasında ise 30'uncu sıradan 25'inci sıraya kadar yükselmesi bir tesadüf değildir. 2007-08 UEFA Kupası'nı Rus Zenit'in kazanması da bu beklentimizin ilk ışıklarından birisi olarak görülebilir. Özellikle transferlere ayrılan bütçenin çığ gibi büyümesi Rusya'ya futbolda büyük rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Toplumsal refahın artmasının yanı sıra futbola kanalize edilen paranın da giderek büyümesi, Rus futbolunu Avrupa'nın ve dünyanın efendisi yapabilecektir. Rusya'daki büyümenin gerçek etkilerini görmek için belki Euro 2008 erken olabilir ama Rusya'nın uyanışının getireceği asıl etkileri daha yakın mesafedeki Polonya ve Ukrayna'da düzenlenecek Euro 2012'de görmeyi beklemek daha gerçekçi olacaktır.
Euro 2008'e katılan ülkelerin sahip oldukları büyüklüklerinin gerek Avrupa gerekse dünya büyüklükleri içindeki payları ise aşağıdaki tablo ile verilmektedir.
· 16 ülkenin toplam GSMH'leri, Avrupa GSMH'nin yüzde 79'unu oluştururken bu büyüklüğün dünya GSMH'si içindeki payı ise yüzde 23 civarındadır.
· 16 ülkenin sahip olduğu nüfus Avrupa nüfusunun yüzde 84'üne karşılk gelirken bu sayının dünya nüfusu içindeki payı ise yüzde 9 düzeyindedir.
Kimin kazanması yararlı
Almanya'nın kazanması, 82 milyonluk nüfusu ile iç tüketimi tetikleyeceği için dış alımlarını artıracaktır. Bu durum bize bu ülkeye ilave dış ticaret geliri de sağlayacaktır. İtalya'nın kazanması da ekonomi için olumlu bir sonuç doğurabilecek izlenimi uyandırıyor. 2008'de tahmini yüzde 1,5 büyüme beklenen İtalya'da kupa kazanılırsa büyümenin yüzde 2'ye ulaşması mümkün. ABD'de işler kötü giderken, Euro Bölgesi'nde büyüme sürüyor. Bu bağlamda Euro 2008, 2006 düzeyinde olmasa da özellikle Euro Bölgesi'ne bir nefes verecektir. Olası bir İtalyan-Alman finalinde Almanya'nın kazanması hem Türkiye hem de Avrupa için daha faydalı olabilecektir.
Türkiye ne kazanacak
· En az 100 bin adet TV satışından 100 milyon dolar.
· Forma ve bayrak gibi tekstil ürünlerinden 70 milyon dolar.
· Yayıncı kuruluşun 15 milyon dolarlık reklam geliri.
· En az 50 milyon dolarlık tanıtım fırsatı.
· Seyehat acentelerinden 5 milyon dolar.
· Milli takımın 10 milyon ile 35 milyon dolar arasında turnuva geliri.
· Milli takımın 15 milyon dolarlık sponsor geliri.
· İletişim ve mobil telefon sektöründen 5 milyon dolar,
· Hediyelik eşya ve PC oyunları satışından 5 milyon dolar,
. Yaklaşık kazanç 285 ile 300 milyon dolar arasında olacak.
(Söz konusu rakamlar 2002 ve 2006 Dünya Kupası verilerine göre hazırlandı.)
16 ÜLKENİN EKONOMİK DURUMU
· Toplam GSMH 12.1 trilyon dolar
· Küresel gelirin yüzde 23'ünü yaratıyor
· Kişi başına düşen ortalama gelirleri 24 bin
· GSMH'si en yüksek ülke 2.8 trilyonla Almanya
· Geliri en düşük ülke 80 milyar dolarla Romanya
· Yıllık yüzde 7,7 ile en hızlı büyüyen ülke Romanya
· Ortalama enflasyon yüzde 3 civarında
· En yüksek enflasyon yüzde 9,7 ile Rusya'da
· En düşük enflasyon (yüzde 1,1) İsviçre, Hollanda ve Polanya'da
· İşsizliğin en yaygın olduğu ülke yüzde 17,2 ile Hırvatistan
· Kamu borcu en yüksek ülke yüzde 106,7 ile İtalya
· En yüksek cari açık (106.4 milyar dolar) İspanya'da
· En değerli takım 575 milyon dolarla İtalya
· Bütün ülkelerin ortalama değeri 257 milyon dolar
· Türkiye'nin değeri 176 milyon dolar
· En değerli lig 3.6 milyar dolarla İspanya
· Ortalama lig değerleri 973 milyon dolar
· Türkcell Süper Lig'in değeri 1.04 milyar dolar
SON 3 KUPADA DAĞITILAN PARA (milyon euro)
2000 72.5
2004 129
2008 184
EURO 2008'DE DAĞITILACAK PARA (milyon euro)
Katılım payı 7.5
Grupta her galibiyet 0.6
Grupta her beraberlik 0.3
Çeyrek final 2
Yarı final 3
Final 4.5
Şampiyon 7.5
Tüm maçları kazanan 23
