Bir şirketin performansı söz konusu olduğunda, stratejik düşünmenin önemi bir hayli fazla. Aslında kimileri şirketlere, çekirdek rekabet gücünü artırmaları için yöneticilerinin stratejik düşünme yeteneklerini geliştirmelerini salık veriyor. Ancak organizasyonlar bu alanda ne kadar başarılı olmak zorunda? Bu konuda geçmişte yapılmış araştırma sayısı oldukça sınırlı ve genellikle de bireysel eğitim yöntemlerine, tecrübelerine veya planlama süreçlerine odaklanılıyor. Bu nedenle bu araştırmada, bireylerin nasıl stratejik düşünebilme uzmanlığı kazanabilecekleri sorusu üzerinde kapsamlı bir bakış açısıyla duruldu. Örneğin hangi türden iş deneyimleri, diğer deneyimlerden daha önemli ve belirgin bir tarih sırası izlemek zorunda mı? Bu ve benzeri sorulara yanıt bulmak için kendi endüstrilerinde en üst seviyede stratejik düşünenler olarak kabul edilen yöneticileri tanımlayan bir araştırma yaptım. Bu çalışma dahilinde, belirttiğim bu yöneticilerin ayırt edici yeteneklerine katkıda bulunan deneyimlerinin (eğitimsel, işle ilgili ve diğer) tamamını inceledim. Araştırmada ayrıca yöneticilerin stratejik düşünme uzmanlıklarını (en az 10 yıllık bir birikim sonucu olan) hangi yollardan kazandıkları da soruşturuldu.
Elde ettiğimiz veriler ışığında, stratejik düşünmenin 10 farklı deneyim türünden kaynaklandığını gördük. Mesela bunların arasında organizasyonun hayatta kalmasını tehdit eden unsurlarla savaşmak veya kayda değer bir büyüme atılımına önayak olmak sayılabilir. Dahası, yöneticilerin stratejik düşünmedeki uzmanlıklarını kazanmalarında, üç geliştirici tavır ve tutumdan birini benimsemelerinin önemli bir rol oynadığını gördük. Bu bulgular, hem stratejik düşünmenin öğrenildiği sürecin sırlarını çözmemizde yardımcı oldu, hem de strateji uygulamaları ye iş geliştirme süreçleri üzerinde daha kapsamlı düşünmemizi sağladı.
Stratejik Düşünmenin Tanımı
Öncelikle "stratejik düşünme" tam olarak ne anlama gelir? Her ne kadar bu konuyla ilgili sayısız iddialı kitap ve makale yazılmış olsa da, bu yayınlarda genellikle stratejik planlama ile stratejik işletmecilik alanlarına yoğunlaşılıyor. İşletmecilik gurusu Henry Mintzberg’e göre "Uygulayıcıların ve teorisyenlerin çoğu, en azından kendi çalışmalarında, stratejik planlama, stratejik düşünme ve strateji oluşturma kavramlarının hepsini aynı anlamda kullanma yanılgısına düşmüşlerdir". Herhangi bir kafa karışıklığına meydan vermemek için ben kendi çalışmamda aşağıdaki tanımı kullanmayı uygun gördüm.
Stratejik düşünme; amacı rekabete dayalı bu oyunun kurallarını tekrardan yazabilmek ve günümüz koşullarından tamamen farklı potansiyel gelecek senaryolarını gözler önüne serebilmek için hayal gücü kuvvetli, yeni stratejiler keşfetmek olan özgün bir işletmecilik aktivitesi. Dahası, stratejik düşünme, kavramsal, sistemdi araştırmamda, algılama fonksiyonlarının seviyesini ölçmek yerine, stratejik düşünme uzmanlığının gelişimine’ katkıda bulunan deneyimleri tanımlamaya çalıştım. Hal böyle olunca da yaradılışdan mı, yoksa geliştirilebilir mi tartışması bu çalışma kapsamında yer almıyor.
İlginçtir ki, araştırmama katılan gönüllülerin pek çoğu da bu yaradılıştan geliştirilebilir tartışmasındaki spektrumda ortalarda bir yerlerde görüş bildirdiler. Ancak, en güçlü yaradılış taraftarlarının bile bir insanın stratejik düşünme yeteneğinin geliştirilmesinde yaşanılan tecrübelerin oldukça önemli rol oynadığını kabullendiklerini not etmeliyiz. Ve katılımcıların yine büyük bir çoğunluğu, ’mayası’ olmayan bir insanın, stratejik düşünmeyi öğrenmesinin çok daha zor olacağını ama imkânsız da olmadığını belirttiler.
Kaynak: Ekonomist Dergisi
