Bir ticari işletmeyi kısmen dahi olsa kendi adına işleten kimseye TACİR denir.Tacirin taşıması gereken özellikler:
-Faaliyette bulunacak bir ticari işletmenin mevcut olması ,
-Ticari işletmenin tacir tarafından veya tacir adına işletilmesi
-Tacirin ticari ehliyetinin olması ( Ticari işlerde uğraşanlarda, Kanunun aradığı şartlara Ticari ehliyet denir)
-Ticari ehliyette aranan şartlar ;
-Reşit olmak (18 yaşını doldurmak)
-Kısıtlı olmamak (mahkumiyet veya silah altında bulunmamak
-Akli dengesinin ve ya sıhhatinin çalışmaya elverişli olması ,
-Kamu kuruluşlarında görevli memur olmamak.
Tacirin görevleri:
-Ticaret ünvanı seçmek ve kullanmak .Ticaret ünvanında işin niteliği ve önemini işletmenin mali durumunu belirtmek ek ve ilaveler bulunabilir. Gerçek kişilerin ad ve soyadları ticaret ünvanı sayılabilir.Ayrıca Türk Ticaret Kanununa göre Türk, Türkiye Cumhuriyeti, Milli kelimelerini bulundurması bakanlar kurulunun izni ile olur.
-İşletmelerini Ticaret siciline kayıt ve ilan ettirmek
-Defter tutmak zorunluluğu,
Defter tutma bakımından tacirler 2 ye ayrılır:
1.Sınıf tacirler
2.Sınıf tacirler
1. SINIF TACİRLER: (Vergi usul kanunu 177. maddeye göre )
1.Bent:Satın aldıkları malları olduğu gibi ve ya işledikten sonra satan ve yıllık alımları tutarı 15.000.000.000 TL-yi veya yıllık satışları tutarı 18.000.000.000 TL yi aşanlar .
2. Bent:Birinci bentte yazılı olan işler dışındaki işlerle uğraşıp da bir yıl içinde elde ettikleri Gayri safi iş hasılatı 7.500.000.000 TL’ yi aşanlar .
3. 1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde 2 numaralı bentte yazılı iş hasılatının beş katı ile yıllık satış tutarının toplamı 15.000.000.000 TL !yi aşanlar .
4.Bent: Her türlü ticari şirketler,
5. Bent:Kurumlar vergisine tabi diğer tüzel kişiler,
6.Bent: İhtiyari olarak Bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler.
2. SINIF TACİRLER: (Vergi usul kanunu 178. maddeye göre )
1-177.maddenin dışında kalanlar ikinci sınıf tacirdir .
2-Kurumlar vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye bakanlığınca müsaade edilenler.
Not: Yeniden işe başlayan tüccarlar yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar 2. sınıf tüccar gibi hareket edebilirler .
Tacirlerin Sınıf Değiştirmesi
A-) 1. Sınıftan 2. sınıfa geçiş : İş hacmi bakımından birinci sınıfa dahil olan tüccarların durumları aşağıdaki şartlara uyduğu taktirde, bunlar, Bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak ikinci sınıfa geçebilirler.
1-Bir hesap döneminin iş hacmi 177. maddede yazılı hadlere nazaran %20’yi aşan bir nisbette düşük olursa, ve ya;
2-Arka arkaya 3 hesap döneminin, iş hacmi 177. maddede yazılı hadlere nazaran %20 ye kadar düşüklük gösterirse.
B-) 2. Sınıftan birinci sınıfa geçiş:İş hacmi bakımından 2. sınıfa dahil tüccarların durumları aşağıdaki şartlara uyulduğu taktirde bunlar, Bu şartların tahakkukunu takip eden hesap döneminden başlayarak 1 . sınıfa geçerler.
1-Hesap döneminin iş hacmi 177. maddede yazılı hadlerden %20’yi aşan bir nisbette fazla olursa , veya:
2-Arka arkaya iki hesap döneminin iş hacmi 177.maddede yazılı hadlere nazaran %20 ye kadar bir fazlalık gösterirse.
C-) İhtivari olarak sınıf değiştirme: 2. sınıf tüccarlar diledikleri taktirde bilanço esasına göre defter tutabilirler .Bu suretle 1. sınıfa dahil olanlar hakkında evvelki maddenin hükümleri cari olur.
TACİRLERİN DEFTER TUTMASI
Tacirler ticari faaliyetlerinde, Kanunun emrettiği şekilde resmi defter tutmak zorundadırlar.
Tacirler muhasebe açısından iki türlü defter tutarlar.
1-Bilanço esasına göre defter tutma : 1. sınıf tacirler bilanço esasına göre defter tutarlar .1. sınıf tacirler Yevmiye defteri, Defter-i kebir Envanter defteri tutmak zorundadır. Kasa defteri ve Kambiyo (çek-senet) defteri tutmak zorunlu değildir.
YEVMİYE DEFTERİ: Günlük defter de denir. Kayda geçirilmesi icap eden muamelelerin tarih sırasıyla ve madde halinde tertipli olarak yazıldığı defterdir. Yevmiye defteri müteselsil sıra numaralı olur.
DEFTER-İ KEBİR: Yevmiye defterine geçirilmiş olan muameleleri buradan alarak usulüne göre hesaplara dağıtan ve tasnifli olarak bu hesaplara toplayan defterdir.
ENVANTER VE BİLANÇO DEFTERİ: Envanter defterine işe başlama tarihinde ve müteakiben her hesap döneminin sonunda çıkarılan envanterler ve bilançolar kaydolunur ve bu güne Bilanço günü denir. Envanter defteri ciltli ve müteselsil sıra numaralı olur…
2-İşletme esasına göre defter tutma: 2. sınıf tacirler işletme defteri tutarlar. İşletme defterinin sol tarafına gider, sağ tarafına hasılatlar yazılır.
Gider kısmına satın alınan mallar ve ya yaptırılan hizmetler karşılığında ödenen veya borçlanılan paralar ile işletme ile ilgili diğer bütün giderler.
Hasılat kısmına, Satılan mal bedeli ve ya yapılan hizmet karşılığı olarak tahsil edilen paralarla tahakkuk eden alacaklar ve işletme faaliyetinden elde edilen diğer bütün hasılatlar kaydolunur.
Gayri menkuller ve tesisat gibi amortismana tabi olan kıymetler işletme hesabına intikal ettirilmez. Ancak bunlar için ayrılacak olan amortismanlar gider kaydolunabilir.
RESMİ DEFTERİN TASDİK ZAMANI:
1-Öteden beri ticari faaliyetlere devam etmekte olanlar, defteri kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda,
2-Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler defteri kullanacağı hesap döneminden önce gelen son ayda,
3-Yeniden işe başlayanlar işe başlama;
Sınıf değiştirenler, sınıf değiştirme tarihinden önce,
Yeni bir mükellefiyete girenler ise mükellefiyete girme tarihinden önce
Vergi muafiyeti kalkanlar muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde.
4-Tasdike tabi defterlerin olması dolayısıyla ve ya sair sebeplerle yıl içinde defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce; herhangibir notere tastik ettirmek zorundadır.
Örneğin: X firması 12 şubat 1999 tarihinde iş başlayacak ise resmi defterini en az 11 Şubat 1999 tarihinde notere tasdik ettirmek zorundadır. 2000 yılında kullandığı defteri ise 1999 yılının aralık ayı içinde notere tasdik ettirecektir. 1999 yılında kullandığı defteri 2000 yılında da kullanmaya devam edecek ise o zaman da 2000 yılının Ocak ayı içinde ara tasdik yaptırmak mecburiyetindedir.
Defter ve Vesikaların Muhafazası: Defter tutmak mecburiyetinde olanlar, tuttakları defteri ve ticari faaliyetlerinde kullandıkları resmi belgeleri, Vergi usul kanununa gör 5 yıl Türk Ticaret Kanununa göre 10 yıl muhafaza etmek mecburiyetindedir. Çünkü tacirler Maliye müfettişleri tarafından her an incelemeye tabi tutulabilirler. İnceleme sırasında tacir, bu resmi defterini ve belgelerinin müfettişe ibraz ettirmek zorundadır.
KATMA DEĞER VERGİSİ:
Yapılan mal ve hizmet teslimlerinde, mal veya hizmeti teslim alanın teslim edene önerdiği vergidir. Katma değer Vergisi “Katma Değer vergisi Beyannamesi” ile devlete beyan edilir. Beyanname mükellefin imzası ile yetkili muhasebeci tarafından ilgili Vergi dairesine takip eden ayın 25 ine kadar vermek zorundadır.Türkiyede yapılan, aşağıdaki satışlar Katma değer vergisine tabidir.
1-Ticari, sınai, zirai, faaliyet ve serbest meslek faaliyeti çevresinde yapılan teslim ve hizmetler.
2-Her türlü mal ve hizmet ithalatı.
3-Diğer faaliyetlerden doğan teslim ve hizmetler ;
a)- Posta telefon, telgraf, teleks ve bunlara benzer hizmetler ile radyo ve televizyon hizmetleri.
b)Spor-toto oynaması, Piyango tertiplenmesi, At yarışları ve talih oyunları tertiplemesi ve oynanması.
c)Profesyonel sanatçıların yer aldığı gösteriler ve konserler.
d)Müzayede mahallerinde ve gümrük depolarında yapılan satışlar.
Katma değer vergisi oranlarını belirtmeye maliye bakanlığı yetkilidir.
Burada:Mal ve ya hizmeti teslim alanın ödediği KDV, kendisi için 191 i indirilecek Katma Değer Vergisi Hesabı altında,
– Mal veya hizmet teslim edenin aldığı KDV; kendisi için 391 Hesaplanan Katma Değer Vergisi hesabı altında muhasebeleştirilirler.
Katma değer vergisi beyannamesi yapılırken :
**Eğer bir mükellefin 191-İndirilecek Katma değer vergisi, 391 hesaplanan Katma Değer Vergisinden fazla olursa aradaki fark bir sonraki döneme devreder.
**Eğer bir mükellefin 391- Hesaplanan Katma Değer Vergisi ,191 nolu İndirilecek Katma Değer Vergisinden fazla olursa aradaki fark maliyeye (vergi dairesine ) ödenir.
Not :Fatura üzerinde katma değer vergisi oranı ve temsil edilen KDV tutarı, ayrıca belirtilmek zorundadır. (Sadece telefon faturalı yurt içi seyahat giderleri ve yakıt faturalarında KDV dahil olabilir)
