Forex Nedir?
Foreign Exchange kelimelerinin kısaltılmış bileşimi olan ForEx, ülkelerin para birimlerinin birbirleriyle değiştirildiği bir finansal piyasadır. Forex piyasında bir ülkenin para birimi karşılığında diğer bir ülkenin para birimi alınıp satılır. Dövizler piyasada fiziksel olarak el değiştirmez ve işlemler kurlar üzerinden ve kaydi olarak yapılır. Bütün dünyada belli başlı döviz parite fiyatları bu piyasada belirlenir. Forex piyasasında en çok işlem gören para birimleri, başta Amerikan Doları ve Japon Yeni olmak üzere: İngiliz Pound'u, İsviçre Frangı ve Avrupa para birimi Avro'dur.
Forex Piyasası Nasıl Çalışır?
Piyasanın ana katılımcıları: bankalar ve broker şirketleridir. Broker şirketleri müşterilerinin alım-satım isteklerini yerine getirirler. Büyük mevduatları olan müşteriler için bankalar kendileri de broker hizmetini verebilirler.
Dünyanın en büyük bankaları özel bir iletişim ağıyla birbirlerine bağlıdır. Piyasadaki tüm işlemler bu bankacılık ağı üzerinden gerçekleştirilir. Bu bilgi ağlarından herhangi bir bankanın verdiği Dolar veya Avro fiyatı anında öğrenilebilir. Dünyadaki döviz fiyatları serbest piyasa (dalgalı piyasa) kurallarınca, döviz arzının ve döviz talebinin kesiştiği noktada, belirlenir. Devletler, nadiren, piyasaya serbest piyasa kuralları çerçevesinde müdahale eder.
İki bankanın verdiği parite fiyatları arasında farklılık olması durumunda, teorik olarak, ucuz olanı alınıp alış fiyatından daha pahalıya satılabilir (yani arbitraj imkanı doğabilir). Böylece piyasadaki "ucuzdan alış ve pahalıya satış (arbitraj)" kısa zaman içinde iki tarafta da fiyatların eşitlenmesi sonucunu doğurur. Bu nedenle dünyadaki parite fiyatları, aynı zaman dilimi içinde, tüm coğrafyalarda neredeyse aynıdır. Fakat parite fiyatları, farklı zamanlarda farklılaşabilir ve zaman içinde sık sık değişebilir. Bu değişim tamamen öngörülemez değildir ve değişim her zaman belirli kurallar çerçevesinde gerçekleşir. Kuralları iyi bilen yatırımcı bu değişimlerin ne yönde ve ne zaman olacağını öngörebilir.
Forex Piyasasının İşleyişini Etkileyen Faktörler Nelerdir?
Forex piyasasının işleyişini etkileyen faktörleri 5 başlık altında toplayabiliriz.
Faiz Artışı ve Faiz Artışı Beklentisi
Kar amacı güden kişi veya kuruluşlar fonlarını en yüksek getiriyi sağlayacak para cinsine yönlendirmektedir. Avrupa'daki faiz oranı Amerika'dan yüksekse Avro cinsi tahvillere talep artacağından Avro da değer kazanacaktır, Amerika'da faiz yüksekse Amerikan Doları değer kazanır, ayrıca faiz artırımı beklentisi, faiz artırımı yapacak ülkenin para biriminin değer kazanması sonucunu doğuracaktır.
Ekonomik Etkenler
Enflasyon oranı yüksek olan ülkenin ürettiği mallar yurt dışına kıyasla pahalı hale gelecek, ithal mallara ve dövize olan talep yükselecek, ülkenin parası yabancı paralar karşısında değer kaybedecektir. Fakat kısa vadede merkez bankası enflasyonun yükselme tehlikesi karşısında faiz artırımı yapacağından, bu durumda, ülke parası değer kazanır. Ekonomik büyümenin etkisini anlamak içinse, büyümenin tüketime mi yoksa üretime mi dayandığı önemlidir. Tüketime dayalı büyüme ithalatı artıracaktır. Bunun sonucunda da döviz talebi de artacağından ülkenin para birimi değer kaybeder. Yatırıma dayalı büyüme gerçekleşiyorsa ülkede üretim artıp maliyetler düşeceğinden ihracat artar ve sonuçta ülke para birimi değer kazanır.
Sermaye Hareketleri
Sermaye hareketlerinin son yıllarda büyük oranda artması dış ticaretten bile daha önemli hale gelmesine neden olmuştur. Bankaların her ülkede şubeler açması ve gelişen teknolojinin para tranferlerinin hızlı bir şekilde gerçekleşmesini sağlaması sonucu uluslararası sermaye kar edeceğini düşündüğü bölgeye hareket etmektedir. Bu noktada sermayenin vade ve amacı önem kazanmaktadır. Uzun vadeli yatırım amaçlı gelen sermaye ülke ekonomisi ve istihdam üzerinde olumlu etkiler yaparken, sıcak para olarak nitelenen, kısa vadeli spekülatif hareketlerden kazanç sağlamak amaçlı sermaye hareketleri beklediği karı sağladığında aynı hızla çıkarak döviz dengelerini bozmaktadır.
Spekülasyon
İleride oluşması muhtemel fiyat hareketlerini tahmin etmeye çalışarak pozisyon alan spekülatörler piyasa için gerekli likiditeyi sağlarken, piyasa düşerken ucuzladığını düşünerek alım yapıp, yükselirken pahalı olduğunu düşünerek satar. Böylece spekülatörler dengenin kurulmasını sağlar ve "hedger"ların likit piyasayı kulanarak pozisyon almalarına yardımcı olur. Ama bazen düşüşün süreceği varsayımıyla satışa devam edip, yükselişin süreceğini tahminleyerek alıma devam etmesiyle fiyatlar aşırı uçlara da çekilebilir, ayrıca piyasalar, medyanın gücü ve heryere ulaşabilmesi kullanılarak ülke ekonomileri ya da önemli kişiler hakkında manipülatif haberlerle etkilenebilir.
Politik Etkenler
Bir ülkedeki politik güç ve politik istikrar ülke ekonomisine de olumlu yansır. Politik gücün popülist politikalar izlemesi, yönetimde yetersiz kalması, diğer ülkelere karşı düşmanca bir politika izlemesi ve savaş tehdidi gibi durumlar döviz kurlarını etkileyecektir.
Forex Piyasası Neden Diğer Piyasalardan Üstündür?
Forex piyasası, işlem hacmi bakımından, dünyanın en büyük finansal piyasasıdır. Forex piyasasının günlük işlem hacmi, ortalama, 1,5 trilyon dolarla 3 trilyon dolar arasında değişir. Dünyanın en büyük borsası New York borsasıdır ve New York borsasının günlük işlem hacmi ortalama 20 milyar dolardır. İnanılmaz büyüklükteki toplam işlem hacmi, Forex piyasasını dünyanın en zengin adamının ya da en zengin insanlar grubunun dahi kolaylıkla manipüle edemeyeceği bir piyasa haline getirmiştir. Böylece bu piyasa dış etkenlerden korunup sadece kendi iç kurallarına göre çalışmaktadır. Bu kuralları bilen yatırımcılar döviz fiyatlarının hareketlerini öngörebilmekte ve böylelikle yüksek kar sağlayabilmektedir.
Forex piyasasını diğer tüm piyasalardan üstün kılan diğer özellikler şunlardır:
Piyasadaki aşırı likidite
Pazardaki tacirlerin (trader) çok sayıda ve çok çeşitli olması
Pazardaki tacirlerin coğrafi dağılımı
Tüm iş günlerinde günün 24 saati alım-satım yapabilme olanağı
Kurları etkileyen faktörlerin çeşitliliği
"Deneme hesabı" kullanılarak, riske girilmeden sanal alım-satım yapılabilme ve bu yolla risk üstlenilmeden deneyim edinme imkanı
