Ali Murat ÖZÇELİK
Dizayn Grup İnsan Kaynakları Sorumlusu
Geçen yıllar boyunca, psikolojinin iş yaşamına en önemli katkılarından biri de, liderlerin psikolojik davranışlarının altındaki önemli sırları açığa vurması ve liderlik için sıradan kişilere başarı anahtarlarını sunması. Bu yüzden psikolojik testler, hangi karakteristik özelliklerin birer lider davranışı olduğunu ortaya çıkarmak için kullanıla geliyor. Bu karakteristik özellikler listesi, iş dünyasında yöneticilerin birer başarılı lider olarak gelişmesine ve yönetsel becerilerinin artmasına katkı sunmaya devam ediyor.
Özellikle iş dünyasındaki hızlı değişimler zinciri ve değişen dünyanın yeni yönetim ihtiyacı liderlik konusunda başlıca vurgu yapılmasının en önemli nedeni.
Geçmişte, yöneticilerden beklenen, statüko’yu koruması ve bu doğrultuda hareket etmesiyken son yıllarda piyasadaki yeni güçler bu dar bakış açısının hızlıca terk edilmesi önemli baskı yaptı. Yeni anlayışta, liderler, bugünün yönetsel işlerini taşıyan değil, yarının vizyonunu taşıyan kişiler! Onlar, artık hem bir öğrenici, hem de öğretici olan kişiler! Yeni liderler yalnızca geleneksel değerlerin/anlayışın değişmesine katkı sunmazlar, aynı zamanda güçlü ahlaksal ve işi yapış tarzına yönelik değerlerini kendi organizasyonlarında birleştirici güç olarak kullanırlar.
Peki nedir, bu efektif ve güçlü liderlik özellikleri;
Duygusal Olgunluk: İyi lider, stresli ve yıkıntılı durumlarda ortamı tolere eden kişidir. Bütünsellik içinde olaylara bakan, düzenleyici rolünü üstlenen, karşılaştığı zorluklara karşı duygusal olgunluk ve soğukkanlılıkla yaklaşan kişilerdir.
Baskınlık: Lider, çoğunlukla zamanı kontrol eden, zamana karşı etkin karar alan ve zorlukları yenmeyi seven kişidir. Onun düşünce biçiminde zorluklar yenilmesi zevke dönüşen sorunlardır ve o, bu inancı ekibine yayan kişidir.
Heves: Lider, her zaman aktif, enerjik ve dışa dönük kişidir. O, çoğunlukla iyimserdir ve değişiklik yaratır. Genellikle hızlıdır, yerinde duramaz, her zaman için yeni bir şeyler yaratmak için tetiktedir.
Bilinçlilik: Lideri belirleyen görev duygusu ve karakterini öne çıkaran zoru yenme arzusudur. Her zaman için mükemmelliğe yönelik yüksek standartları ve en iyiyi yapmaya yönelik yüksek içsel isteği vardır. Kendi içinde ise, iç disiplinini korumaya yönelik bilinçli davranış ve ahlaki değer sergiler.
Sosyal Bağlılık: Lider, kendiliğinden risk alma eğilimlerine katkı sunar. Sosyal olarak girişken bir yapıdadır. Başkalarının sorumluluğunun üzerinde olduğunun bilinciyle hareket eder. Bu özellik ona olaylara karşı duygusal dayanma gücü verir.
Düşünsel Güçlülük: İyi lider pratiktir, mantıklıdır ve hedefe yöneliktir. Güçlü duygusal yoğunluklara kendini kaptırıp harekete geçme eğilimi düşüktür, eleştirilere karşı dayanıklıdır. Eleştiriyi gelişimlerinin parçaları olarak görür. Özgüveni oldukça yüksektir.
Özgüven: Özgüven içinde hareket etmek ve esneklik liderlerin en belirgin özelliklerinden biridir. Yaptığı işlerden utanç veya suçluluk duymaz, başkalarının değer yargılarına kapılıp kendisine karşı olumsuz duygu geliştirmez. Çünkü lider, eyleme geçmeden yaptığı işlerin getirilerini ve götürüleri önceden hesaplayarak iş yapar. Bu özellik onun beklenmedik sonuçlardan uzak durmasını ve çevresinde gelişen olayları yönlendirmesine katkı sunar.
Kontrollülük: Lider, kontrollü ve doğru sosyal etkileşimleri yönlendiren kişidir. Her ne kadar olayların içinde olsa da olayların akışına kendini kaptırmaz, her zaman için bir yanı olayların dışında denetleyici rolündedir. Olay içinde aktörleri takip eder ve aktörlerin iş yapış tarzlarını güçlü takip sezisiyle izler. Takımın başarısının bireylerin ortak başarılarından geçtiğini görüp, her bireyin doğru işte ve doğru hedefte olmasına katkı sunar. Güçlü lider takımının sorumluluğunu taşıyan kişidir.
Yüksek Enerji: Uzun çalışma saatleri ve bazı çalışma saatleri liderlik pozisyonunun gereğidir. Çünkü lider, kendi firmasının gelişiminden sorumlu kişidir. Lider, geçmişin rahatlığını düşünmez, onun için önemli olan şey geleceğin getireceği başarı ve ekibinin yüzünde göreceği başarma sevincidir.
Kendini Yenileme: Hızlı değişen dünya liderin sürekli olarak yeni bilgilerle donanmasını ve kendini sürekli aşmasını zorunlu kılar. Fakat bir liderden her şeyi bilmesi beklenmez. Lider, kendisinden daha bilgili kişilerin bilgilerini ortak amaç doğrultusunda kullanması için teşvik eden, onları ekibi içinde tutan kişidir. Güçlü liderlik ekibinin güçlü motivasyonu ve hedef doğrultusunda birbirlerini geliştirmişlik düzeyi ile ölçülür.
Olgunluk: İyi bir lider, hiyerarşik unvanını ve fiziksel gücünü kullanmadan çalışanlarını yönlendiren kişidir. Bu yüzden liderin elindeki en önemli gücü çalışanlarının üzerinde bırakacağı olgunluk izlenimidir.
Takım Bilinci: Takım bilinci yaratan her lider güçlü lider değildir. Önemli olan takım bilincinin dayanışmacı yapıda olması, takım içinde empatinin öne çıkması ve takımın kararlara etkin katılımıdır. Güçlü lider, takımındaki bireyleri takım ruhu içinde yaratıcı kılan liderdir.
Toparlamak gerekirse; liderlik nadir olarak doğumla gelen özelliktir. Yaşam tarzı ve geçmişteki tecrübeler kazandığı edinimler liderliği oluşturur. Liderliğin en önemli sırrı ise; takımda çalıştığın her bireyin insan olduğunun bilincinde hareket etmek ve insanlığa katkı sunduğunu düşünerek iş yapabilmektir. Liderlik, bu yüzden bir düşünüş tarzı, geleneksellikten değerler ve anlayış açısından bir kopuştur. O yüzden liderler her nerede olursa olsunlar, her ne iş yaparsa yapsınlar insan odaklı bir çalışma ve yönetim tarzı sergileyen kişilerdir.
