Gerçek ve tüzel kişilere yapılan mal ve hizmet teslimleri ve bunların karşılığından alınan ya da tahakkuk ettirilen değerler satış hesaplarında gösterilir. Satış hesaplarının denetimi kapsamında bu değerlerin;
- Gerçekliğinin,
- Muhasebe kayıtlarının doğruluğunun;
kontrolü ve tespiti yapılır.
Satış hesaplarının denetimi sırasında aşağıda belirtilen noktalar incelenerek kontrolü yapılmalıdır:
- Tekdüzen hesap planına uygunluğu kontrol edilir.
- Sondaj Usulü seçilen satış faturalarının şekil olarak doğruluğu ve uygunluğu kontrol edilir.
- Satış hesaplarının satılan mal cisinden sınıflandırılması ve kontrolü yapılır.
- Hesabın bakiyesinin muhasebe kayıtları ile (mizan, defteri kebir hesapları) ile mutabakatı ile kontrolü yapılır.
- Şirket satışları takip dosyası hazırlanır.
- Belirtilen dosyaların satış sistemi, satış departmanı, satılan ürünler, müşteri listesi, satış fiyatları, kredili satışlara ilişkin bilgiler, müşteri teminatları, satışa ait marka tesciller vb. yer verilir.
- Satış ve maliyet yöntemleri bir önceki yıl kayıtları ve raporları ile karşılaştırılır.
- Satış hesaplarında borç bakiyesi veren tutarların nedenleri araştırılır.
- Firmanın günlük ve aylık satış raporları ile yasal kayıtlı tutarların kontrolü yapılır.
- Satış ve stok mevcudunun finansal analizi yapılır.Sektör ve ürün bazında karşılaştırma yapılır.
- Satışlarda fatura üzerindeki bedelden iskonto yapılması durumunda satış tutarının iskonto sonrasındaki tutarının gelir kaydedilip kaydedilmediği kontrol edilmelidir.
- Fatura ve sevk irsaliyeleri usulu bakımından kontrol edilmelidir.
- İptal edilmeden boş bırakılan faturalar kontrol edilmelidir.
- Hesap döneminin veya geçici vergi döneminin son ayında düzenlenen sevk irsaliyeleri ile dönem sonundan önce sevk edilen emtianın faturasının bir sonraki dönemde tanzim edilmek suretiyle gelir ertelemesine neden olma yönünden kontrol yapılır.
- Alıcılar ile yapılan sözleşmeler ile faturaların uyumluluğu kontrol edilir.
- Grup içi firmalarla yaoılan satışların tutar ve vade olarak emsaline uygun olup olmadığı kontrol edilir.
- Dönem sonundaki satış iadelerinin önemli miktarlarda olması durumunda bu iadelerin makul olup olupmadığı kontrol edilir.
- Dövize endeksli satışların kur farklarının bu hesaba kaydedilip kaydedilmediğ ve kur farkı gelirleri için fatura düzenlendiğinin kontrolü yapılır.
- Okan Yıldız
