MUHASEBE DENETİMİ SORULARI
05 TEMMUZ 2003
SORU 1 : Aşağıdaki kavramları kısaca tanımlayınız. (25 Puan)
a- Yapısal risk
b- Kontrol çevresi
c- Şartlı denetim raporu
d- Hesap analiz cetveli
e- Analitik inceleme
SORU 2: a) Aşağıdakilerden hangisi esas muhasebe verilerinden oluşan kanıtlardan değildir? (25 Puan)
i) Yevmiye defteri
ii) Yıllık mizanlar
iii) Gider dağıtım tabloları
iv) Ödeme makbuzu
v) Tahsil fişleri
b) Aşağıdakilerden hangisi çalışma alanı standartları arasında yer alır?
i) Mesleki eğitim ve yetkinlik,
ii) Bağımsızlık
iii) Yeterli ve güvenilir kanıt toplama
iv) Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygunluk
c) Gerçek bir işlem için belge alınmaması aşağıdaki denetim amaçlarından hangisi ile ilgilidir?
i) Bütünlük
ii) Değerleme
iii) Gerçeklik
iv) Sahiplik
v) Kayıtsal doğruluk
d) Belge ve muhasebe kayıtlarının matematiksel doğruluğu aşağıdaki denetim metotlarından hangisi kullanılarak tespit edilir?
i) Kayıt istemini geriye doğru inceleme
ii) Fiziki inceleme ve sayım
iii) Yeniden hesaplama
iv) Doğrulama
v) Gözlem
SORU 3: Bilançoda stokların doğru olarak sınıflandırılmış olduğundan emin olmak için ne gibi işlemler yapılması gerektiğini açıklayınız. (25 Puan)
SORU 4: Denetimini yaptığınız işletmede belirlediğiniz aşağıdaki hususların muhtemel etkilerini açıklayınız. (25 Puan)
a) 1.180.000.000 TL tutarında bit satışa ilişkin olarak aşağıdaki kayıt yapılmıştır:
————————————-/———————————————
600 YURTİÇİ SATIŞLAR 1.000.000.000
391 HESAPLANAN KDV 180.000.000
220 ALICILAR 1.180.000.000
————————————-/———————————————
b) İşletme portföyünde bulunan hisse senetlerinin maliyet bedeli olan 30 milyar TL ile 31 Aralık 2002 tarihindeki borsa rayici arasındaki 7,5 milyar TL menfi fark için karşılık ayırarak dönem giderlerine intikal ettirmiştir.
c) İşletme yurt dışından olan 30.05.2003 vadeli130.000 $ alacağı ile aynı vadeli 150.000.000. TL senetli alacak ile 28.02.2003 vadeli çek için reeskont uygulamıştır. (Yabancı para cinsinden alacaklar 31 Aralık günü kurundan Türk Lirasına çevrilmiştir.)
d) İşletmenin deposunda bulunan 200.000.000. TL değerinde emtia çıkan yangında zayi olması üzerine şu muhasebe kaydı yapılmıştır .
————————————-/———————————————
632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 200.000.000
153 TİCARİ MALLAR 200.000.000
————————————-/———————————————
21 ŞUBAT 2004
SORU 1 : Aşağıdaki kavramları kısaca tanımlayınız. (25 Puan)
1. Standart rapor
2. Denetim riskinin son değerlemesini yapma
3. Kambiyo senetleri defteri
4. Banka transfer listesi
5. Örnekleme aralığı
6. Kabul edilebilir sapma oranı
7. Kontrol riskini değerleme
8. Finansal risk
9. Denetim süreci
10. Sistematik Örnekleme
SORU 2: Temel Mali Tablolar nelerdir, bunların düzenlenme İlkelerini açıklayınız.(25 Puan)
SORU 3: Ödeme ve Tahsil İşlemleri ile ilgili hesapların maddi doğruluk testleri nasıl yapılır açıklayınız.(25 Puan)
SORU 4: X Anonim Şirketinin emtia alış ve ihracatı ile ilgili yevmiye defteri kayıtlan aşağıdaki gibidir:
Bu kayıtlan eleştirebilir misiniz, nasıl? (25 Puan)
a) Emtia alış kayıtları:
———————————————————————–/————————————–
153 Ticari Mallar 1.200.000.000.000
191 İndirilen KDV 240.000.000.000
320 Satıcılar 1.440.000.000.000
———————————————————————–/—————————————
b) Emtia Satış kayıtları:
———————————————————————–/————————————–
120 Alıcılar 1.200.000.000.000
601 Yurt Dışı Satışlar 1.200.000.000.000
———————————————————————–/—————————————
c) Ödemelerle ilgili kayıtlar:
———————————————————————–/————————————–
320 Satıcılar 1.440.000.000.000
120 Alıcılar 1.200.000.000.000
102 Bankalar 240.000.000.000
———————————————————————–/—————————————
03 – 04 TEMMUZ 2004
SORU 1:Denetimini yaptığınız bir işletmede iç denetim sisteminin iyi işleyip işlemediğini anlamak için hangi kontrolleri yaparsınız? Başlıklar halinde sayınız. (20 Puan)
SORU 2: Kanıt toplama tekniklerini sadece sayınız.(20 Puan)
SORU 3: Denetim sırasında karşılaşılabilecek muhasebe hileleri nelerdir? (20 Puan)
SORU 4: Nakit tahsilâtına ilişkin denetim sırasında hangi işlemleri yaparsınız? (20 Puan)
SORU 5: Aşağıdaki harcamalardan hangisinde bir gider hesabına borç yazılması, hangisinde ise aktifleştirilme gerektiğini belirtiniz. (20 Puan)
a- Yeni alman bir makinenin taşıma ücreti,
b- Bu makinenin alımında kullanılan kredilerin faizi
c- Makinenin montajı için ödenen ücret
d- Makinenin kullanıma başlandıktan sonraki aylık bakımı için ödenen ücretler.
SORU 1 – Bağımsız denetimi gerekli kılan nedenleri açıklayınız.
CEVAP 1
Bağımsız denetimi gerekli kılan nedenleri dört başlık altında ifade edebiliriz;
a- Çıkar çatışması
b- Muhasebe sisteminin karmaşıklığı
c- Bilgilerin alınacak kararlarla ilgili olması
d- Diğer nedenler
Mali tabloların kullanıcıları ile mali tabloların hazırlanmasından sorumlu olan şirket yöneticileri arasında gerçek veya olası bir çıkar çatışması olabilir. Mali tablolardaki bilgiler, kasıtlı olarak şirket yönetiminin çıkarı doğrultusunda hazırlanmış olabilir. Ayrıca çıkar çatışması mali tabloların kullanıcıları arasında da olabilir.
Muhasebe süreci ve mali tabloların hazırlanması, işletmeler büyüdükçe ve teknoloji ilerledikçe daha karmaşık hale gelmekte ve mali tablolarda hata olma olasılığı artmaktadır.
Muhasebe bilgileri, özellikle işletme dışındaki bilgi kullanıcıları açısından önemlidir. Çünkü bilgi olmadığı takdirde bu grup büyük bir belirsizlik durumunda karar almak zorunda kalacaktır.
Mali tablolardaki bilgilerin kullanıcıları ile mali tabloları düzenleyen şirketin farklı yerlerde olmaları, kullanıcıların şirket yönetiminden sürekli veya sık sık bilgi almasında veya şirkette denetim çalışmasını kendilerinin yapmalarında yasal engeller olması veya her bir kullanıcının denetim çalışmasını kendisinin yapmasının zaman ve maliyet yönünden rasyonel olmaması durumlarında kullanıcılar mali tabloların kalitesini kendileri değerleyemezler.
Yukarıda açıklanan nedenlerden dolayı, bağımsız ve uzman kişiler tarafından bağımsız denetimin yapılması zorunludur.
SORU 2 – Denetim standartlarını açıklayınız.
CEVAP 2
Denetim standartları, denetçilerin sahip olması gereken özellikleri ve denetçilerin faaliyetleri sırasında uymaları gereken kuralları göstermektedir. Genel kabul görmüş denetim standartlarını üç başlık altında toplayabiliriz.
GENEL STANDARTLAR
Mesleki Eğitim ve Deneyim: Denetim faaliyeti ancak gerekli teknik eğitim ve yeteneğe sahip uzman kişilerce yürütülmelidir. Genel olarak, uzman muhasebe denetçiliği sertifikasını almış kişilerin, teknik bilgi ve yeterliliğe sahip olduğu varsayılır.
Bağımsız Davranma: Denetim görevi ile ilgili tüm konularda denetçi veya denetçiler bağımsız düşünme mantığı içinde hareket etmelidirler. Yani tarafsız ve dürüst olmalıdırlar.
Mesleki Özen ve Dikkat: Denetçiden beklenen, onun uzmanlığını özen ve titizlikle ortaya koymasıdır. Özen ve titizliğin gösterilmesi bir bakıma, denetçinin tüm denetim standartlarına eksiksiz bir biçimde uyması ile sağlanır.
ÇALIŞMA ALANI STANDARTLARI
Planlama ve Gözetim: Çalışma alanı standartlarından ilki, denetim çalışmasının iyi bir şekilde planlanmasını ve varsa yardımcı denetçilere iyi bir şekilde nezaret edilmesini öngörmektedir. Denetimde planlama çalışmaları hazırlanırken, iş gücü planlaması, zaman planlaması ve kaynakların verimli kullanımının planlaması yapılır.
İç Kontrolün İncelenmesi: Bir işletmede etkin bir iç muhasebe kontrol sisteminin bulunması, yayınlanan finansal raporların doğruluk ve güvenilirlik derecesini artırır. Yani, finansal tabloların hatalı olma riskini azaltır. Denetim riskinin azalması ise denetim görüşüne ulaşmada gerekli olacak denetim işlemlerinin sayısı ve kapsamının daralmasına neden olur.
İç kontrol sisteminin gözden geçirilip, değerlemesinin yapılmasında iki amaç vardı;
a) Uygulanacak denetim işlemlerinin kapsamını ve ayrıntı derecesini belirlemek.
b) Sistemin kendisine olan güvenini araştırarak, sistemin etkinliğini saptamak.
Kanıt Toplama: Denetçi toplayacağı denetim kanıtlarının miktarını işletmenin iç kontrol sisteminin etkinliğine, denetlenen hesabın veya hesap grubunun niteliklerine ve de genel olarak, denetlenen müşterinin durumuna göre belirleyecektir. Denetçi yeterli sayıda, kaliteli kanıt toplamakla yükümlüdür.
RAPORLAMA STANDARTLARI
Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerine Uyum: Uzman denetçi, müşteri işletmenin finansal tablolarını inceleyerek, bunların hazırlanmasında genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun davranılmış olunup olunmadığını araştırır.
Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerinde Değişmezlik (Devamlılık): Bu standarda göre, denetçi raporunda muhasebe ilkelerinin, bu dönemde de aynen geçen dönemde olduğu gibi değişmeden uygulanmış bulunduklarını açıkça belirtmelidir.
Açıklayıcı Bilgiler (Yeterli açıklama): Denetçi, finansal tablolarda yer alması gereken, açıklayıcı notları da inceleyerek, bu tabloların kendilerinden beklenen amacı yerine getirip getirmediklerini araştırır.
Denetçi Görüşü: Denetim raporu, ya finansal tabloların tümü açısından bir görüş verileceği ya da bir görüş belirtilmeyeceği savını açıklamalıdır.
SORU 3 – Mali müşavirliğini, inceleme ve denetimini yapmak ve vergi beyannamelerini imzalamak üzere sözleşme düzenlediğiniz firmada gerçekleştirdiğiniz uygunluk denetimi sırasında firmanın envanterinde fiilen bulunan bazı malların envanter listelerinde yer almadığını tespit ettiğiniz takdirde; sorumluluklarınızı ve yapmanız gereken işlemleri konuyla ilişkin yasal, idari ve mesleki düzenlemeleri de belirtmek suretiyle açıklayınız.
CEVAP 3
Denetim yapılan firmada fiilen buluna bazı malların envanter listelerinde yer almadığı tespit edildiği takdirde bunun sebebi iki nedenden kaynaklanabilir;
a-Firma Dönem sonunda stoklarını saymadan envanterini yapmıştır. Bu durumda firma stoklarını kayıtlarında az göstererek VUK’na göre vergi ziyaı suçu işlemiştir. Yine VUK’nun pişmanlık hükümlerinden yararlanarak stoklarını etkileyen gelir tablosu rakamlarını düzeltecek aradaki farkı beyan edip ödeyecektir.
Yine firma Katma Değer Vergisi Kanununa göre Bu durumda ya belgesiz mal almıştır veya satmış olduğu malın faturasını düzenlememiştir. Her iki durumda devleti KDV kaybına uğratmıştır.Firma bu durumda eğer alış vesikasını KDV kanununda yazılı sürelerde ispatlayamıyorsa bu durumda 2 Nolu KDV beyannamesi ile KDV vergi idaresine beyan edip ödeyecektir.
b-Stoklar fiilen bulunan miktarına göre Satılan Malın Maliyeti tablosu, Gelir Tablosu ve bilanço doğru olarak düzenlenmesine rağmen envanter defterine eksik yazılmış olabilir.Bu durumda VUK’na göre yanlış kayıtları Altındakiler okunacak şekilde tek çizgi ile çizdikten sonra doğrusu yazılır.
Mali müşavirin uygunluk denetimi sırasında firmanın envanterinde fiilen bulunan bazı malların envanter listelerinde yer almadığını tespit etmesi durumunda mesleki açıdan hata veya hilelerin düzeltilmesini sözlü veya yazılı teklif eder. Bu teklife rağmen, hata ve hilelerin düzeltilmemesi halinde, vergi beyannamelerine şerh koyarak imzalar ve bunu vergi idaresine bildirir.
SORU 4 – Meslek mensuplarının çalışmaları açısından "Denetim Sürecinin Aşamalarını" varsa konuya ilişkin düzenlemelere de yer vererek açıklayınız.
CEVAP 4
Denetim süreci aşağıdaki aşamalardan oluşur.
a- Müşteri Seçimi ve İşin Alınması: Bu aşamada denetçi müşterinin teklifini inceleyerek işi alıp almama kararını verir. Müşteri kabul politikası ışığında gerekli bilgilerin toplanması, müşteri işletmenin tanınması ve varsa bir önceki denetçi ile görüşme yapılır. Denetçi işi almayı kabul ettiğinde müşterisiyle arasında yapılacak işle ilgili hususları içeren bir denetim anlaşması imzalar.
b- Denetim Planlaması: Müşteri işletmeyi tanıma amacıyla faaliyetleri hakkında bilgi toplama, denetim programının hazırlanması ile iş gücü ve zaman planlaması yapılır.
c- Denetim Programının Yürütülmesi: İç kontrol sisteminin incelenmesi ve değerlemesinin yapılması, denetim programında gerekli değişikliklerin yapılması ve hesap bakiyelerinin doğruluğunun araştırılması bu aşamada yapılır.
d- Bulguların Raporlanması: Finansal tabloların dürüstlüğü hakkında yargıya varılması, denetim raporunun yazılması ve yayınlanmasını içeren aşamadır.
19 KASIM 2005
SORU 1- İç Kontrol sisteminin değerlendirilmesini gerekli kılan nedenleri ve yapılacak bu değerlendirmenin aşamalarını açıklayınız?
CEVAP 1-
İç kontrol; işletme varlıklarının korunmasını, muhasebe verilerinin doğruluğunun ve güvenirliğinin kontrolünü, faaliyetlerin etkinliğinin geliştirilmesini ve konulmuş yönetsel politikalara uygunluğun desteklemede örgüt planını ve kabul edilmiş tüm eş güdümlü yöntem ve önlemleri içerir.
Bir işletmedeki iç kontrol sistemi o işletmede yürütülmekte olan denetim faaliyetlerine doğrudan etki yapar. Bu etki hem iç denetim, hem de bağımsız denetim üzerinedir. İç denetçilerin sistemi gözden geçirmelerindeki temel amaç tepe yönetimi tarafından saptanmış yönerge ve kurallara uygun davranıldığının ve yönetim kararlarına esas olan çeşitli raporların doğru, zamansız ve eksiksiz olarak hazırlanarak yönetime sunulduğunun belirlenmesidir. İç kontrol sisteminin bağımsız denetçi tarafından gözden geçirilmesindeki temel amaç ise, denetlenen işletmenin muhasebe sistemi tarafından tutulan hesapların ve hazırlanan finansal raporların güvenilirliğini saptamak ve yıl sonu denetimi sırasında uygulanacak denetim işlemlerinin türünü, kapsamını, ayrıntı derecesini ve uygulama zamanını belirlemektir.
İç kontrol sisteminin değerlemesi dört aşamadan oluşur.
1- Sistemin tanınması
Denetçinin sitemin tanınması amacıyla başvurduğu yöntemler;
Not alma yöntemi
Anket yöntemi
Akış şemaları
2- Sistemin ön değerlemesi
3- Sistemin uygulamadaki etkinliğinin sınanması
4- Sistemin son değerlemesi
Denetçi iç kontrol sistemi hakkında gerekli bilgileri toplayıp, sistemi öğrendikten ve sistemi sınadıktan sonra, son aşamada iç kontrol sistemi ile ilgili bir değerleme yapmalıdır.
İç kontrol sistemini değerlemenin amacı müşteri işletmenin sisteminde var olabilecek zayıf noktaları ortaya çıkarmaktır. Sistemdeki zayıf noktalar belirlendikten sonra bunların yürütülecek denetim faaliyetlerine olan etkileri de saptanmalıdır.
İç kontrol sistemi ile ilgili değerleme sonucuna göre denetçi maddi denetim sırasında hangi denetim tekniklerine başvuracağına karar verir. Sistemin güvenilir olması durumunda denetçi satış işlemleri ile ilgili kontroller ve benzeri konulardaki maddilik işlemlerini kapanış gününden önceki herhangi bir tarihte gerçekleştirebilir. Ancak iç kontrol sisteminin zayıf olması durumunda denetim kapanış gününe çok yakın bir tarihte gerçekleşmelidir. Ayrıca iç kontrol sisteminin etkin olması, uygulanacak denetim tekniklerinin sayısını ve ayrıntısını da etkiler. Satış ve tahsilat işlemleri ile ilgili doyurucu kontrollerin olması durumunda daha az sayıda müşteri hesabının incelemesi yapılır.
Denetçi, iç kontrol sistemi hakkında yapmış olduğu değerlemenin sonuçlarını çalışma kağıtlarına aktarmalıdır.
SORU 2 : Meslek mensuplarının, firmaların varlık, kaynak, gelir ve giderlerini gerçeği yansıtıp yansıtmadığının ve kayıtlara doğru geçirilip geçirilmediğinin tespiti için gerekli “bilgi ve belgelerin toplanması” ve değerlendirilmesi amacıyla ilgili yönetmelik uyarınca yapacakları denetim sırasında yerine getirmeleri gereken çalışmaları sayınınız.
CEVAP 2
Meslek mensubu, kurum ve kuruluşların mali tablolarında yer alan; varlık, kaynak, gelir ve giderlerinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığının ve kayıtlara doğru geçirilip geçirilmediğinin tespiti için gerekli bilgi ve belgeleri toplamak ve değerlendirmek amacı ile aşağıdaki çalışmaları yerine getirmelidir.
a) Muhasebe denetimi;
aa) Muhasebede kayıt ve matematiksel hataların tespiti,
bb) Muhasebe hesaplarında hata ve hilelerin tespiti,
cc) Muhasebe hesaplarına intikal etmeyen kayıt dışı işlemlerin tespiti,
dd) Muhasebe kayıtlarının genel kabul görmüş muhasebe prensipleri ile mevzuata uygunluğunun tespiti,
ee) Muhasebe yöntem ve politikalarının geçmiş yıllar ile mukayesesi ve değişikliklerin nedeninin araştırılması.
b) Bilanço denetimi;
aa) Aktif ve pasif hesapların denetimi,
bb) Dönem içi mizanlar ile hesapların bilançoya doğru yansıtılıp yansıtılmadığının kontrolü,
cc) Bilanço gününden önce meydana gelen ve sonradan tespit edilen işlemlere ait kayıtların kontrolü,
dd) Envanter işlemlerinin yapılması ve kontrolü,
ee) Kapanış kayıtlarının kontrolü.
c) Gelir tablosunun denetimi;
aa) Hasılat ve maliyet hesapları ile randıman ve firelerin kontrolü,
bb) Gelirlerle bu gelirlerin elde edilmesinde yapılan giderlerin karşılaştırılması,
cc) Gelir ve gider hesaplarının ilgili mevzuata uygunluğunun kontrolü.
d) Vergi Denetimi;
aa) Muhasebe belgelerinin mevzuata uygunluğu,
bb) Muhasebe defterleri ve kayıtlarının mevzuata uygunluğu,
cc) Muhasebe kayıtlarına geçmeyen işlemlerin ve belgelerin tespiti,
dd) Aktif ve pasif hesapların değerlemelerinin mevzuata uygunluğu,
ee) Alış, satış, dış ticaret, gelir ve giderlerde hata ve hilelerin tespiti,
ff) Vergi matrahının doğruluğunun tespiti,
gg) Vergi beyannamelerinin (yıllık, münferit ve özel) mevzuata uygunluğunun tespiti.
e) Tabloların mali analizleri.
f) Bilançoların muhasebe kayıtlarına uygunluğunun kontrolü.
g) Bilanço kalemlerinin standart şekle uygunluğunun kontrolü.
h) Dönem sonuçlarının yıllık beyannameye intikalinin mevzuata uygunluğunun kontrolü.
Kurum ve kuruluşlarca istenilecek denetim hizmetlerinde yukarıda belirtilen denetim ilkelerinden, ilgili olanları uygulanır.
SORU 3: Denetim çalışması yapan meslek mensuplarının kendi kayıt sistemlerinin nasıl olması gerektiğini yönetmelikte yer alan düzenlemeleri esas alarak açıklayınız?
CEVAP 3
Meslek mensubu, denetimini düzenli bir kayıt sistemi içinde yapmalıdır. Bu kayıt düzeni, çalışma kâğıtları ve bunları toplayan çalışma dosyası ile yerine getirilir.
Çalışma kâğıtları; meslek mensuplarının denetleme yöntem ve teknikleri ile toplanan kanıt ve değerlendirmeleri sonucu ulaşılan kanaatı ihtiva eden kâğıtlar olup uygulamada kullanılması mecburidir. Ayrıca, yeminli mali müşavirlerin yaptığı tasdik işlemi ile ilgili denetimlerde, resmi defterler ile gerekli görülen belge ve kayıtlar tarih ve imza atılarak mühürlenir.
Çalışma kâğıtlarının formu, en az aşağıdaki bilgileri ihtiva etmesi şartı ile; meslek mensubunca serbestçe düzenlenebilir.
a) Denetlenen müşteri, denetimin dönemi, hazırlandığı tarih, hazırlayan meslek mensubunun adı ile sorumlu meslek mensubunun imzası yer almalıdır.
b) İleride denetim faaliyeti araştırıldığında; meslek mensubunun savunmasını temin edecek şekilde; yapılan denetim çalışmalarının tüm safhalarını ve sorumluluk safhalarını göstermelidir. Bir yılı kapsayan denetimlerde denetimin en az her ay yapılması ve çalışma kâğıtlarının aylık denetim faaliyetlerini göstermesi zorunludur.
c) Hesapların tetkikinde kullanılan özel işaretlerin açıklanması, hesap teyitleri, meslek mensubunun iç kontrol sisteminden yararlanıp yararlanmadığı veya düşünceleri açıkça gösterilmelidir.
d) Denetim programına göre denetimi yapılan hususlar ile aksayandenetim faaliyeti konuları nedenleri ile belirtilmelidir.
Çalışma kâğıtları çalışma dosyası içinde on yıl süre ile yetkililerin isteği ile ibraz edilmek üzere saklanmalıdır.
Çalışma dosyası: Çalışma kâğıtlarının, doğruluk testlerinin, yazışmaların, denetlenen kuruluşa ait mukavelelerin, talimatların, yönetim karar suretleri gibi meslek mensubunun denetlenen kurum ve kuruluştan ibrazını istediği belgelerin muhafaza edilmesi amacıyla kullanılan denetim dosyasıdır.
SORU 4: Firmaların ilgililere sundukları bilgilerin gerçeğe uygun, doğru ve güvenilir olup olmadığını ortaya koymak amacıyla, meslek mensupları tarafından “denetim faaliyetleri” kapsamında ilgili yönetmelik uyarınca hangi tespitlerin yapılması gerektiğini açıklayınız.
CEVAP 4-
Denetim Faaliyetleri
Kurum ve kuruluşların ilgililere sundukları bilgilerin gerçeğe uygun, doğru ve güvenilir olduğu tarafsız meslek mensubunca;
a) Kurum ve kuruluşların varlıklarının kurum ve kuruluşların yararına kullanılıp kullanılmadığının,
b) Varlıkların adet ve değer olarak kayıtlarda gösterilip gösterilmediğinin,
c) Varlıkların ilgili mevzuat ve muhasebe prensiplerine uygun ve doğru olarak değerlendirilip, değerlendirilmediğinin,
d) Varlıklara giren ve çıkan değerlerin kayıtlarda tam ve doğru olarak yer alıp almadığının,
e) İşletmenin borç ve alacaklarındaki artış ve azalışların tam ve doğru olarak gösterilip gösterilmediğinin,
f) Kurum ve kuruluşların ekonomik faaliyetleri sonucu varlık artış ve azalışlarının kayıtlar ile mali tablolarda tam ve doğru olarak hesaplanıp hesaplanmadığının,
g) Mali tabloların ilgili mevzuat ve genel kabul görmüş muhasebe prensiplerine uygun düzenlenip düzenlenmediğinin,
h) Mali tablolara dayalı vergi beyannameleri ile diğer beyanname ve belgelerinin ilgili mevzuata uygun olup olmadığının tespiti ile gerçekleşir.
SORU 1- Bağımsız denetinin, denetlenen işletme ve kamu kuruluşları açısından yararını belirtiniz.
CEVAP 1:
Denetlenen işletmeye sağladığı yararlar;
1- Finansal tabloların güvenilirliğini artırır.
2- İşletme içinde sahtekarlık yapma eğilimlerinin kısılmasına yardımcı olur.
3- Kamu kurumlarınca vergi denetimi yapma olasılığı azalmış olur.
4- Kredi olanaklarının genişletilmesini sağlar
5- Muhasebe kayıt ortamındaki hataların ortaya çıkarılması; gelir ve giderlerin doğru olarak gösterilmesini sağlar.
Holding kuruluşlar için İşletme politika ve yordamlarına uyulduğu konusunda bilgi ve güvence verir
Kamu kuruluşları açısından sağlanan yararlar;
a- Denetlenmiş finansal tablolara dayanılarak hazırlanmış vergi beyannamelerine ve mali raporlara olan güvenin artmasına yardımcı olur.
b- Kamu yararına faaliyet gösteren kuruluşlara ait finansal tabloların bağımsız denetçilerce denetlenmiş olmaları halinde, resmi kuruluşların bu kurumlarda yapacakları denetimin kapsamı daraltılır, özel ve ayrıntılı denetim faaliyetlerine girişilmesine gerek kalmaz.
c- Denetlenmiş finansal tablolar, borçluluk ve iflas hallerinde, vekalet ve ortaklık sözleşmelerinin düzenlenmesinde adli mercilere bağımsız ve güvenilir bilgi sağlar;
SORU 2- Genel kabul görmüş denetim standartları nelerdir? Söz konusu standartları sadece sayınız.
CEVAP 2:
Genel kabul görmüş denetim standartları üç ana başlık altında toplanır. Bunlar;
I. Genel Standartlar
1- Mesleki eğitim ve deneyim
2- Bağımsız davranma
3- Mesleki özen ve dikkat
II. Çalışma Alanı Standartları
1- Planlama ve gözetim
2- İç kontrolün incelenmesi
3- Kanıt toplama
III. Raporlama Standartları
1- Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uyum
2- Genel kabul görmüş muhasebe ilkelerinde değişmezlik (devamlılık)
3- Yeterli açıklama
4- Denetçi görüşü
SORU3- Muhasebe hilesi nedir? İşletmelerde hangi amaçlarla muhasebe hilelerine başvurabileceğini açıklayınız.
CEVAP 3:
Belli bir amaçla işletmenin işlem, kayıt ve belgelerinin bilerek tahrif edilmesine muhasebe hilesi denir. Muhasebe hatalarının bilgisizlik ve dikkatsizliğe dayanmasına karşın muhasebe hileleri bilinçli olarak (kasten) yapılır.
Muhasebe hilesine başvurmanın amaçları çok çeşitli olabilir. Bunları şu şekilde sıralamak mümkündür.
a- Zimmetlerin gizlenmesi,
b- Ortakların birbirini yanıltma istekleri,
c- Daha az kar dağıtma isteği,
d- Yolsuzlukların gizlenmesi,
e- Hak edilmeyen teşviklerden yararlanma isteği,
f- Vergi kaçırma düşüncesi.
SORU 4 – Aşağıdaki kavramları açıklayınız
a- Analitik inceleme
b- Finansal risk
c- Özün önceliği
d- Finansal denetim
CEVAP 4:
Analitik inceleme: Analitik inceleme mali tablolarda yer alan verilerin karşılaştırılması ve aralarındaki ilişkilerin araştırılması esasına dayanmaktadır. Bu tekniğin amacı, veriler arasında anlamlı ilişkilerin var olduğunu doğrulamak ve bunlar arasında olağan kabul edilmeyecek farklılıkları bulup ortaya çıkarmaktır.
Finansal risk: Uygun olmayan yönetim politikalarının uygulanması ve yolsuzluk işlemleri sonucu, varlıkların kaybı olasılığıdır.
Finansal denetim: Bir işletmenin mali tabloları olan bilanço, gelir tablosu, kar dağıtım tablosu gibi belgelerin önceden belirlenmiş kriterlere uygun olarak düzenlenip düzenlenmediği, bu tablolarda yer alan bilgilerin doğru olup olmadığı, muhasebe ile ilgili bilgileri içeren belgelerin defterlere doğru yansıtılıp yansıtılmadığı, defterlerdeki bilgilerin mali tablolara doğru intikal ettirilip ettirilmediği gibi hususların denetimidir.
Özün Önceliği: İşlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerin esas alınması gereğidir.
SORU 5- Aşağıda belirtilen olayları 3568 sayılı yasa vergi yasaları ve ilgili mevzuat açısından değerlendiriniz.
a- Denetçi(A) denetlediği işletmedeki iç denetim personelinin bilgi düzeyini yetersiz bulmuştur.
b- Denetçi(B ) denetlediği şirketten satın alacağı ev için borç para almıştır.
c- Denetçi (Y) denetlediği işletmede mali tabloların düzenlenmesi ilkelerinden önemli sapmalar olduğunu görmüş ve bu nedenle düzenlediği raporda görüş bildirmekten kaçınmıştır.
d- Denetçi (K) denetlediği işletmede satışların önemli bir kısmının fatura düzenlenmeden gerçekleştirildiğini bazı kayıtların da ilgili defterlere gecikmeli olarak kaydedildiğini saplamıştır.
CEVAP 5:
a- Denetçi(A) denetlediği işletmedeki iç denetim personelinin bilgi düzeyini yetersiz bulmuştur.
Bu durumda denetçi çalışmalarının kapsamını genişletmeli ve daha fazla sayıda kanıt toplamalıdır..
b- Denetçi(B ) denetlediği şirketten satın alacağı ev için borç para almıştır.
Bu durumda denetçinin bağımsızlığı tehlikeye düşer ve vereceği kararlarda etki altında olur. Genel kabul görmüş denetim standartlarına aykırıdır.
c- Denetçi (Y) denetlediği işletmede mali tabloların düzenlenmesi ilkelerinden önemli sapmalar olduğunu görmüş ve bu nedenle düzenlediği raporda görüş bildirmekten kaçınmıştır.
olumsuz görüş bildirmesi gerekmektedir.
d- Denetçi (K) denetlediği işletmede satışların önemli bir kısmının fatura düzenlenmeden gerçekleştirildiğini bazı kayıtların da ilgili defterlere gecikmeli olarak kaydedildiğini saplamıştır.
Bu durumda, denetçi hataların düzeltilmesi talebinde bulunur. hatalar düzeltilmezse düzenleyeceği raporla ilgili mercilere durumu bildirmelidir.
MUHASEBE DENETİMİ
08 TEMMUZ 2006 CUMARTESİ
SORU 1- Temel mali tabloların düzenlenme ilkelerinden “Özkaynaklara İlişkin İlkeleri” belirtiniz.
CEVAP 1- Özkaynaklara İlişkin İlkeler :
1. İşletme sahip veya ortaklarının sahip veya ortak sıfatıyla işletme varlıkları üzerindeki hakları özkaynaklar grubunu oluşturur.
İşletmenin bilanço tarihindeki ödenmiş sermayesi ile işletme faaliyetleri sonucu oluşup, çeşitli adlar altında işletmede bırakılan kârları ile dönem net kârı (zararı) bilançoda özkaynaklar grubu içinde gösterilir.
2. İşletmenin ödenmiş sermayesi bilançonun kapsamı içinde tek bir kalem olarak gösterilir. Ancak, esas sermaye özellikleri farklı hisse gruplarına ayrılmış bulunuyorsa esas sermaye hesapları her grubun haklarını, kâr ve tasfiye paylarının dağıtımında sahip olabilecekleri özellikleri ve diğer önemli özellikleri yansıtacak biçimde bilançonun dipnotlarında gösterilmelidir.
3. İşletmenin hissedarları tarafından yatırılan sermayenin devam ettirilmesi gerekir. İşletmede herhangi bir zararın ortaya çıkması, herhangi bir nedenle özkaynaklarda meydana gelen azalmalar; hem dönemsel, hem de kümülatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.
4. Özkaynakların bilançoda net olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem zararı, özkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır.
5. Özkaynaklar; ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri, geçmiş yıl kârları (zararları) ve dönem net kârı (zararı)ndan oluşur. Kâr yedekleri yasal, statü ve olağanüstü yedekler ile yedek niteliğindeki karşılıklar, özel fonlar gibi işletme faaliyetleri sonucu elde edilen kârların dağıtılmamış kısmını içerir. Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları, yeniden değerleme değer artışları gibi kalemlerden meydana gelir. Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarılamaz.
SORU 2- Denetçinin “denetim sonuçlarının değerlendirilmesi” aşamasında yapacağı çalışmaları sadece sayınız.
CEVAP 2-
Denetim sonuçlarının değerlendirilmesi aşamasında şu çalışmalar yapılır;
a- Kanıtların yeterliliğini değerleme
b- Önemlilik düzeyinin ve denetim riskinin son değerlemesini yapma
c- Hataların düzeltilmesini isteme
d- Çalışma kağıtlarını gözden geçirme
SORU 3- Aşağıdaki kavramları kısaca açıklayınız.
a- Bilançonun maskelenmesi
b- Özel denetim
c- Sistem kanıtları
d- Şartlı denetim raporu
CEVAP 3-
a- Bilançonun maskelenmesi: belli bir amaca dönük olarak bilançonun olduğundan farklı düzenlenmesidir. Bilanço maskelemenin amacı, işletmenin ekonomik ve mali yapısı ile karlılık ve likiditesi hakkında yanlış, yanıltıcı bilgi vermek veya imaj yaratmaktır.
b- Özel denetim: SPK Mevzuatına tabi ortaklıkların birleşme, bölünme, devir tasfiye ve halka arz gibi durumlarda yaptırmak zorunda oldukları denetim türüdür.
c- Sistem kanıtları: Denetçiye işletmenin muhasebe sistemiyle ilgili bilgiler veren kanıtlardır.
d- Şartlı denetim raporu: Mali tablolarda önemli bir aksaklığın bulunması, ancak bu aksaklığın mali tabloların bütününü bozmaması durumunda, aksaklığın açıklama bölümünde belirtilerek düzenlenen denetim raporudur.
SORU 4- Aşağıda belirtilen olaylarda Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (B)’nin sorumluluğunu, Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 227. maddesi ve ilgili diğer mevzuat hükümlerini de ayrı ayrı değerlendiriniz.
a- Serbest Muhasebeci Mali Müşavir (B), beyannamesini imzaladığı (X) firmasının defter kayıtlarını düzenlerken bir toplam rakamını dikkatsizlikle yanlış aktararak vergi ziyaına neden olmuştur.
b- (B), firmanın işlemlerini incelerken bazı belgelerin işletmenin iş hacmiyle mütenasip olmadığını görmüştür.
c- Vergi inceleme elemanları tarafından (X) firmasında yapılan vergi denetiminde, defter kayıtlarına da intikal ettirilmiş bulunan bazı sahte evraklar bulunmuştur. (X firmasının vergi beyannamesi serbest muhasebeci mali müşavir B tarafından imzalanıştır.)
CEVAP 4-
Meslek mensupları Vergi Usul Kanunu’nun Mükerrer 227. maddesi gereğince, mükellefler tarafından kendilerine ibraz edilen belgelerin, Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ile genel muhasebe kurallarına uygun ve doğru olarak yasal süresi içinde, kanuni defterlere kaydedilmesinden ve mali tablolara aktarılmasından sorumludurlar.
a- Bir Serbest Muhasebeci Mali Müşavirin beyannamesini imzaladığı firmasının defter kayıtlarını düzenlerken bir toplam rakamını dikkatsizlikle yanlış aktararak vergi ziyaına neden olması durumunda kasıtlı hareket etmemiş olsa dahi ziya uğratılan vergi, ceza ve gecikme faizlerinden mükellefle birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olacaktır.
b- Miktar ve tutar itibariyle işletmenin faaliyet konusu veya iş hacmiyle mütenasip olmayan belgeler, SMMM’lerin sorumluluğu kapsamındadır.
c- Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler, bilerek kullandıkları veya harici araştırmayı gerektirmeden sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı olduğu anlaşılabilen belgelerden de sorumlu olacaklardır. Böyle bir belgenin varlığı halinde meslek mensupları bunun doğruluğunun tespitini mükelleften isteyebilirler. Mükellefin bir tespitte bulunmaması veya bu konuda meslek mensubunun ikna olmaması halinde keyfiyet, meslek mensubunca beyanname verme süresi içinde ilgili vergi dairesine yazılı olarak bildirilecektir. Bu bildirimle birlikte meslek mensubunun bu belgelere ait sorumluluğu ortadan kalkacaktır. Bu durum Miktar ve tutar itibariyle işletmenin faaliyet konusu veya iş hacmiyle mütenasip olmayan belgeler içinde geçerlidir.
Vergi denetim elemanlarınca yapılan inceleme neticesinde bir matrah farkı ortaya çıktığı taktir de denetim elemanları, beyannameyi imzalayan meslek mensubunun sorumluluklarının tespitini yapacak ve raporlarında belirteceklerdir. İnceleme raporunda denetim elemanları, bulunan matrah farkı ile meslek mensubunun sorumluluğu arasındaki ilişkiyi, net bir şekilde ortaya koyacak ve bulunan matrah farkından meslek mensubunun sorumlu olup olmadığını açıkça belirtecektir. Meslek mensubunun sorumluluğunun tespit edilmesi halinde, bu durum ilgili vergi dairesine ve disiplin cezası yönünden gereğinin yapılması için ilgili meslek odasına bildirilecektir.
18 KASIM 2006 CUMARTESİ
SORU 1- Bir işletmede iç kontrol sistemi kurulmasının genel amaçlarını belirtiniz?
CEVAP 1- İç kontrol sisteminin genel amaçları şunlardır;
a- İşlemler, yönetimin devrettiği genel ve özel yetkilere uygun olarak yürütülmelidir.
b- İşlemler, genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygun olarak ve hesap verme yükümlülüğünü yerine getirecek şekilde kaydedilmelidir
c- Varlıklara ve belgelere erişim yetkili personelle sınırlandırılmalıdır
d- Mevcut varlıklar, belirli sorumluluk kayıtlarıyla karşılaştırılmalı ve herhangi bir fark belirlendiğinde, farkın özelliğine göre gerekli soruşturma yapılmalıdır.
SORU 2- Bir hesapla ilgili denetim programı hazırlanırken, bu hesapla ilgili olarak öncelikle yapılması ve bilgi sahibi olunması gerekli olan “Denetim Testleri”ni belirtiniz.
CEVAP 2- Denetim testleri;
a- İlgili hesaplarda iç kontrol
b- İlgili hesaplarda uygunluk denetimi
c- İlgili hesaplarda maddi doğruluk testleri
- İşlemlerin testi
- Hesap kalanlarının testi
- Analitik testler
SORU 3- Mali tablolarda yer alan kayıtların doğruluğuna ve tamlığına inanabilmek için, bu kayıtların taşıması gereken özellikleri belirtiniz.
CEVAP 3- Mali tablolarda yer alan kayıtların doğruluğuna ve tamlığına inanabilmek için, aşağıdaki özellikleri taşıması gerekir;
a- Varolma (Gerçeklik): İşletmenin mali tablolarında gösterilen varlıklarınının, borçlarının ve öz sermayesinin gerçekten var olduğunu ve yine mali tablolarda belirtilen satış hasılatı ile giderlerin gerçekleştiğini saptamaktır.
b- Tamlık (Tamamını kapsama): Mali tablolarda sunulması gereken tüm işlem ve hesapların bu raporlarda gösterilmiş olmasıdır.
c- Değerleme: işletmenin varlıklarının, borçlarının, öz sermayesinin, gelirlerinin ve giderlerinin mali tablolarda gerçek değerleriyle yansıtılıp yansıtılmadığı konusunda görüş sahibi olmaktır.
d- Sunuş ve kapsam: İşletmenin mali tablolarında genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uyulması ve mali tablolarda yer alan açıklamaların kapsamının yeterli olmasıdır.
e- Uygunluk: Mali tabloların ve işletme faaliyetlerinin mevcut yasa ve düzenlemelere uygun olarak hazırlanıp yürütülmesidir.
SORU 4- Yeminli mali müşavirlerin tasdik çalışmalarının yürütülmesinde, kanıt toplama amacıyla yapacağı çalışmalarını ve denetim tekniklerini belirtiniz.
CEVAP 4- Yeminli Mali Müşavirler tasdik çalışmasının yürütülmesi sırasında tasdik konusu ve kapsamı ile ilgili yeterli miktarda güvenilir kanıtları toplamak zorundadırlar. Bu çerçevede, işletmede, tüm varlık, kaynak, gelir ve giderlerin gerçek olup olmadığı ve bunlara ilişkin bütün işlemlerin doğru kaydedilip kaydedilmediği araştırılır. Mali tablolara yansıtılması gereken bütün işlem ve hesapların bu tablolarda gerçek şekliyle yer alıp almadığı ile varlıklara ilişkin hakların ve borçlara ilişkin yükümlülüklerin işletmeye ait olup olmadığına yönelik çalışmalar yürütülür.
Uygulanacak denetim teknikleri ise şunlardır;
a- Sayım ve envanter incelemesi (Fiziki inceleme)
b- Balge incelemesi
c- Bilgi toplama (soruşturma)
d- Doğrulama
e- Analitik inceleme
f- Yeniden hesaplama
17 MART 2007 CUMARTESİ
SORU 1- Önemlilik kavramını tanımlayınız; önemlilik kavramı ile bağımsız denetim riski arasında nasıl bir ilişki olduğunu açıklayınız. Denetçinin, önemlilik seviyesinden dolayı artan denetim riskini azaltmak için alabileceği önlemleri belirtiniz.
CEVAP 1:
Önemlilik kavramı, bilginin açıklanmaması, yanlış veya eksik açıklanması nedeniyle finansal tabloları esas alarak karar veren finansal tablo kullanıcılarının ekonomik kararlarını etkileyebilecek hususları kapsar. Bağımsız denetiminin amacı, bağımsız denetçinin, finansal tabloların tüm önemli yönleriyle, finansal raporlama standartları çerçevesinde hazırlanıp hazırlanmadığı hususunda görüş vermesini sağlamaktır. Önemlilik seviyesine ilişkin bir kanaat oluşturulması mesleki bir değerlendirmeyi gerektirir.
Bağımsız denetçi, planlama aşamasında finansal tablolar üzerinde önemli yanlışlığa sebep olabilecek hususları belirler. Bağımsız denetçinin işletmeyi, faaliyet koşullarını ve çevresi ile olan ilişkilerini kavraması, bağımsız denetimi planlayarak mesleki kanaatin kullanılması suretiyle finansal tablolardaki önemli yanlışlık riskinin değerlendirilmesi ve bu risklere karşı önlem alınması hususlarında genel bir bilgi çerçevesi oluşturur. Bu çerçeve, önemli hususların tespit edilmesi ve bağımsız denetim süresince önemliliğe ilişkin bu tespitlerin geçerliliğini koruduğu konusunda bağımsız denetçiye yardımcı olur. Bağımsız denetçinin hesap bakiyeleri, işlem türleri ve dipnotlarda yapılan açıklamalarla ilgili önemlilik seviyesini değerlendirmesi, kullanılacak bağımsız denetim teknikleri konusunda bağımsız denetçiye yol göstererek bağımsız denetim riskinin kabul edilebilir bir seviyeye indirilmesini sağlayacak bağımsız denetim tekniklerini seçmesi için imkan sağlar.
Önemlilik ile bağımsız denetim riski seviyesi arasında ters yönlü bir ilişki vardır. Önemlilik seviyesi arttıkça, bağımsız denetim riski azalır veya önemlilik seviyesi azaldıkça bağımsız denetim riski artar. Bağımsız denetçi, bağımsız denetim tekniklerinin yapısını, zamanlamasını ve kapsamını belirlerken bu hususu dikkate alır.
Bu kapsamda, belirli bir bağımsız denetim tekniğinin planlanmasından sonra, bağımsız denetçi kabul edilebilir önemlilik seviyesini düşük olarak belirlerse, bağımsız denetim riski artar. Bağımsız denetçi bu duruma ilişkin olarak aşağıdaki önlemleri alır:
Belirlenmiş önemli yanlışlık riskini mümkünse azaltmak ve azaltılmış kontrol riskini, kapsamı genişletilmiş kontrol testleri veya ilave testler uygulayarak desteklemek ve
Planlanmış bağımsız denetim tekniklerinin yapısını, zamanlamasını ve kapsamını değiştirip, tespit edememe riskini azaltmak.
SORU 2 – Varlıkların kötüye kullanımı sonucu oluşan usulsüzlüğe ilişkin risk faktörleri nelerdir? Denetçinin bu riske karşı uygulayabileceği denetim yöntemlerini açıklayınız.
CEVAP 2:
Varlıkların kötüye kullanımı sonucunda oluşan hile ve usulsüzlüğe ilişkin risk faktörleri, hile ve usulsüzlüğün ortaya çıktığı durumdaki koşullar açısından üç grupta ele alınabilir. Bunlar; (a) teşvikler/baskılar, (b) fırsatlar ve (c) yaklaşımlardır.
Hileli finansal raporlamadan kaynaklanan yanlışlık riski faktörlerinin bir kısmı varlıkların kötüye kullanımından kaynaklanan yanlışlık durumlarında da var olabilir. Bu kapsamda, varlıkların kötüye kullanımı ya da hileli finansal raporlama sonucunda oluşan yanlışlıklar, işletme yönetiminin etkisiz bir şekilde denetlenmesi ya da iç kontrol sisteminde zayıflıklardan kaynaklanabilir. Aşağıda varlıkların kötüye kullanımı sonucu ortaya çıkan yanlışlıklara örnek verilmiştir.
A. Teşvikler / Baskılar
1- Nakit ya da çalınabilecek varlıkları kullanma hakkı olan işletme yönetimi ya da çalışanlar üzerindeki kişisel finansal yükümlüklerden doğan baskılar.
2- Nakit ya da çalınabilecek varlıkları kullanma hakkı olan çalışanlar ile işletme arasındaki anlaşmazlıklar sebebiyle, çalışanların varlıkları kötü kullanma eğilimindeki artış. Anlaşmazlıklar aşağıdaki sonuçları ortaya çıkarabilir:
a) Bilinen ya da muhtemel personel işten çıkarmaları.
b) Çalışanların ücret ya da emeklilik katkı planlarında yakın tarihte yapılan ya da yapılacak muhtemel değişiklikler.
c) Beklentilerle tutarlı olmayan terfiler, ödemeler ya da diğer ödüller.
B. Fırsatlar
1. Bazı özellikler veya koşullar varlıkların kötüye kullanılma olasılığını artırabilirler. Varlıkların kötüye kullanım fırsatları aşağıdaki durumlarda daha da artabilir:
b) Kasada yüksek tutarlarda nakdin bulundurulması.
c) Küçük boyutlarda ama değerli ve talebi çok olan varlıklara sahip olmak.
d) Nakde kolay çevrilebilen varlıkların olması (kıymetli maden, bilgisayar çipleri ve menkul kıymet vb.).
e) Küçük ama kolay pazarlanabilen ve sahipliğin zor kanıtlandığı sabit kıymetlere sahip olmak.
2. Varlıklar üzerindeki yetersiz iç denetim, varlıkların kötüye kullanım olasılığını artırabilir. Aşağıdaki durumlarda varlıkların kötüye kullanımı söz konusu olabilir:
a) Görev ayrılığı ile ilgili belirlemelerin yetersizliği ya da birbirinden bağımsız kontroller.
b) İşletme üst yönetiminin seyahat ve diğer masraflarının yetersiz gözetimi.
c) Varlıklardan sorumlu çalışanların yetersiz gözetimi (işletmenin uzak mekanlarının etkili bir şekilde denetlenmemesi).
d) Varlıklara erişimi olan çalışanların işe alımı sırasında yapılan araştırmaların yetersiz olması.
e) Varlıklara ilişkin kayıtlarının yetersiz olması.
f) Satın alma vb. işlemler üzerindeki onay ve yetki sisteminin yetersiz olması.
g) Kasa, menkul kıymetler, stoklar veya sabit kıymetlerin fiziksel korumasının yetersiz olması.
h) Varlıklara ilişkin mutabakatların tam ve zamanında yapılmaması.
i) Emtia iadesi vb. işlemlerin belgelendirmesinin düzgün ve zamanında yapılamaması.
j) Önemli kontrol görevi olan çalışanların zorunlu yıllık izinlerinin olmaması.
k) İşletme yönetiminin, bilişim teknolojisi çalışanlarının kötüye kullanımını kolaylaştıracak şekilde bilişim teknolojisi alanında yeterli bilgisinin olmaması.
l) Sistem kontrollerine yetersiz ulaşım.
C. Yaklaşımlar
2- Var olan kontroller dikkate alınmadan ya da bilinen kontrol eksikliklerini düzeltilmeden varlıkların kötüye kullanımına ilişkin iç kontrolün göz ardı edilmesi.
3- İşletmeyle ya da işletmenin çalışanlarının davranışlarıyla ilgili memnuniyetsizlik ya da tatminsizlik ifade edecek davranışlar.
4- Varlıkların kötüye kullanımını çağrıştıracak şekilde hayat tarzında ya da davranışlarda değişiklikler.
5- Önemsiz hırsızlık vakalarına gösterilen tolerans.
Bağımsız denetçi, finansal tablolarda hile ve usulsüzlüğe bağlı olarak ortaya çıkabilecek önemli yanlışlık riskini tespit edebilmek için uygulanacak yöntemleri belirlemek ve hesap bazında nitelik, zamanlama ve kapsam açılarından uygun bağımsız denetim tekniklerini ve önemli riskleri ortaya çıkarmak için de daha detaylı bağımsız denetim tekniklerini uygulamak zorundadır.
a) Daha fazla mesleki şüphecilik ve uygulanması planlanan özel prosedürlerden bağımsız olarak, daha genel hususları içeren ve bağımsız denetimin yürütülmesine genel bir etkisi olan,
b) Gerçekleştirilecek bağımsız denetim tekniklerinin yapısı, zamanlaması ve kapsamını ilgilendiren, işletme yönetiminin teyit mektuplarında belirlenmiş riskler hakkında yapılacak işlemlere dair ve
c) Genellikle önceden öngörülemeyen şekillerde ortaya çıkabilen ve işletme yönetiminin kontrollere önem vermemesinden veya söz konusu kontrolleri aşmasından kaynaklanan hile ve usulsüzlükler nedeniyle finansal tablolarla ilgili önemli yanlışlık riski hakkında belli bağımsız denetim tekniklerinin uygulanmasını içeren yaklaşımlar geliştirir.
Finansal tablolarda hile ve usulsüzlük nedeniyle önemli bir yanlışlığa yol açabilecek tespit edilmiş riskler hakkında yapılacak işlemlerde, bağımsız denetçi;
a) Önemli işlemlere ilişkin bağımsız denetim kanıtlarının incelenmesi için seçilecek belgelerin tespitinde artan ölçüde duyarlılık göstermek ve
b) İşletme yönetiminin önemli konulardaki açıklamalarını daha ayrıntılı bir şekilde doğrulamak suretiyle mesleki şüphecilik anlayışını sergiler.
Bağımsız denetçi, finansal tablolarda hile ve usulsüzlük nedeniyle önemli bir yanlışlığa yol açabilecek riskleri tespit etmeye yönelik bağımsız denetim teknikleri tasarlamanın uygulanabilir olmayacağına kanaat getirdiğinde, bunun bağımsız denetime olan etkisini göz önünde bulundurur.
SORU 3- Bir işletmeye bağımsız denetim hizmeti veren bağımsız denetim kuruluşunun bu işletmeye;
a- Muhasebe defterlerinin tutulması ve buna ilişkin diğer hizmetleri vermesini,
b- 3568 sayılı Kanun çerçevesinde; finansal tabloların ve beyannamelerin vergi mevzuatı hükümlerine uygunluğunu incelemek ve uygunluğunu tasdik etme hizmeti vermesini,
c- Denetimi gerçekleştiren denetçinin, denetim raporu düzenledikten 3 yıl sonra denetim yaptığı şirkette genel müdür yardımcılığı görevi üstlenmesini,
d- Denetçinin, müşterinin iştiraki durumunda olan bir işletmeden, o esnada uyguladığı indirimli satış kampanyasından yararlanarak kredili eşya satın almasını,
“Bağımsız Denetim Kuruluşları ve Bağımsız Denetçilerin Uyacakları Etik ilkeleri” bakımından yorumlayınız.
CEVAP 3:
a- Bağımsız denetim kuruluşları ile bunların bağımsız denetçileri ve diğer personeli, bağımsız denetim hizmeti verdikleri işletmelere, bağımsız denetim hizmeti verdikleri dönemde, bedelli veya bedelsiz olarak;
· Muhasebe defterlerinin tutulması ve buna ilişkin diğer hizmetlerin verilmesi,
· Finansal bilgi sistemi kurulması ve geliştirilmesi ile işletmecilik, muhasebe, finans konularındaki uygulamalarla ilgili danışmanlık hizmeti verilmesi, belge düzenlenmesi ve rapor hazırlanması,
· Değerleme ve aktüerya hizmetleri verilmesi veya ekspertiz ve uygunluk raporu hazırlanması,
· İç denetim fonksiyonunun yerine getirilmesi ya da iç denetim fonksiyonuna destek hizmeti verilmesi,
· Yönetim veya insan kaynakları fonksiyonlarının yerine getirilmesi,
· Aracılık veya yatırım danışmanlığı hizmetlerinin verilmesi,
· Hukuki danışmanlık veya diğer uzmanlık hizmetlerinin verilmesi,
· Tahkim ve bilirkişilik yapılması
· Kurul tarafından yapılmasına izin verilmeyen alanlarda hizmet sunulması
faaliyetlerinde bulunamazlar. Bu faaliyetlerde bulunulması denetçinin bağımsızlığını zedeler. Söz konusu faaliyetleri, bağımsız denetim hizmeti verdikleri işletmelere, aynı dönemde bedelli veya bedelsiz olarak; merkezi yurtdışında bulunan aynı bağımsız denetim kuruluşu ile hukuki bağlantısı olan Türkiye’de yerleşik diğer kuruluşlar aracılığı ile de yerine getiremezler.
b- Ancak, 3568 sayılı Kanun çerçevesinde; finansal tabloların ve beyannamelerin vergi mevzuatı hükümlerine uygunluğunu incelemek ve uygunluğu tasdik etmek, konu hakkında yazılı görüş vermek ve rapor düzenlemek etik ilkeleri bakımında bir engel değildir. Bağımsızlığı ortadan kaldırmaz.
c- Bağımsız denetçiler, fiilen bağımsız denetimini yaptıkları işletmelerde, işletmenin finansal tabloları hakkında düzenlenen en son bağımsız denetim raporu tarihinden itibaren 2 yıl geçmedikçe, söz konusu işletmede yönetim kurulu başkan ve üyeliği, genel müdür, müdür ve yardımcılığı ile önemli karar, yetki ve sorumluluğu taşıyan pozisyonlarda görev alamazlar.
d- Müşteri veya bağlı ortaklıkları, müşterek yönetime tabi teşebbüsleri ve iştirakleri ile olağan ekonomik ilişkiler dışında borç-alacak ilişkisine girilmiş olması bağımsızlığı zedeler.
SORU 4- Bağımsız denetim raporunda değişiklik yapılması gereken durumlar hangileridir ve hangi tür raporlar düzenlenir?
CEVAP 4:
Aşağıdaki durumların ortaya çıkması halinde bağımsız denetim raporunda gerekli değişikliklerin yapılması zorunludur.
a) Finansal tablo kullanıcılarının dikkatine sunulması gerekli görülmekle birlikte, bağımsız denetim
görüşünü etkilemeyen hususların varlığı halinde, bu hususların vurgulanması
b) Bağımsız denetim görüşünü etkileyen hususların varlığı durumunda ise,
o Şartlı görüş verilmesi,
o Görüş bildirmekten kaçınılması veya
o Olumsuz görüş verilmesi.
Finansal tabloları etkileyen ve dipnotlarda daha kapsamlı olarak ele alınan özellik arz eden bir hususun, finansal tablo kullanıcılarının dikkatine sunulmasını teminen, rapora ilave edilmesi gereklidir.
İşletmenin sürekliliğiyle ilgili önemli bir sorun bulunması halinde, söz konusu hususa dikkati çeken bir paragraf eklemek suretiyle bağımsız denetim raporunun değiştirilmesi zorunludur. Bağımsız denetçi, finansal tabloları etkileyebilecek nitelikte ve çözümü şarta bağlı olan diğer önemli belirsizliklerin varlığı halinde de bir paragraf eklemek suretiyle raporunu değiştirir. Belirsizlik kavramı, sonuçları işletmenin finansal tablolarını etkileyen bir olay veya işlemin işletmenin doğrudan kontrolü dışında gerçekleşecek olmasını ifade eder.
Bağımsız denetim raporuna işletmenin sürekliliğiyle ilgili sorunları veya önemli bir belirsizliği vurgulayan bir paragrafın eklenmesi bağımsız denetçinin bu tip hususlara ilişkin raporlama sorumluluğunu yerine getirmesi için yeterlidir. Bununla birlikte, finansal tabloları etkileyebilecek nitelikte bir çok önemli belirsizliğin bulunması halinde bağımsız denetçi paragraf eklemek yerine görüş bildirmekten kaçınabilir.
7 TEMMUZ 2007
SORU ve CEVAPLARI
SORU 1- Alacaklar ve satışların denetimine ilişkin denetim amaçları nelerdir? Sayınız.
CEVAP 1:
Denetimin genel amacı, bir bütün olarak mali tabloların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını araştırmaktır.
Bu çerçevede, her işlem grubu için denetim amaçları belirlenir. Alacakların ve satışların denetiminde denetçi aşağıda belirtilen amaçlara ulaşmaya çalışır.
a) Alacak ve satışların fiili olarak gerçekleşmiş olması (Gerçeklik)
b) Tüm alacakların bilançoda ve tüm satışların gelir tablosuna yansıtılmış olması (Bütünlük)
c) Bilançoda yer alan alacakların işletmeye ait olması (Sahiplik)
d) Alacakların ve satışların mali tablolarda uygun tutarlarda ifade edilmesi (Değerleme ve Gidere Dönüştürme)
e) Alacakların ve satışların doğru hesaplara kaydedilmesi ve doğru hesap gruplarında gösterilmesi ( Sınıflandırma)
f) Alacaklar ve satışlara ilişkin işlemlerin gerçekleştiği dönemin kayıtlarına intikal ettirilmelidir (Zamanlılık)
g) Alacaklara ve satışlara ilişkin yeterli açıklamaların yapılmış olması (Açıklama)
h) Alacaklara ve satışlara ilişkin muhasebe kayıtlarının doru tutulması (Kayıtsal Doğruluk)
SORU 2- Denetimin planlanmasında izlenecek aşamaları sayınız?
CEVAP 2:
Denetim planlamasında izlenecek aşamalar şunlardır;
a- İşletmenin bulunduğu sektör ile ilgili bilgiler toplanması
b- Denetim çalışmalarını bölümleme
c- İç kontrol sisteminin anlaşılabilirliğinin sağlanması
d- Önemlilik düzeyinin belirlenmesi
e- Denetim risk modelinin oluşturulması
f- Denetim amaçlar›n› belirleme
g- Denetim programının oluşturulması
h- İşgücü ve zaman planlamasının yapılması
SORU 3- Kanıt toplama kararını ve güvenilirliğini etkileyen temel unsurlar nelerdir? Açıklayınız.
CEVAP 3:
Bağımsız denetçi Genel Kabul Görmüş Denetim Standartlarından, çalışma alanı standartlarının bir gereği olarak yeterli sayıda ve güvenilir kanıt elde etmelidir.
Denetçinin yeterli sayıda kanıt toplama kararını etkileyen unsurlar şunlardır;
a) Önemlilik: Genel olarak mali tablolarda yer alan önemli bir hesap hakkında, önemli olmayan bir hesaba göre daha fazla kanıt toplamak gerekmektedir.
b) Risk: Denetçinin bir işletmede karşılaşacağı risk unsuru ile kanıt sayısı arasında yakın bir ilişki vardır. Denetçinin incelendiği işletme iddiası ile ilgili risk düzeyi arttıkça toplanacak kanıt sayısı da artmaktadır.
c) Nitelik: Denetçinin toplayacağı kanıtların kapsamına ve miktarına etki yapan bir etmen de elde edilebilir kanıtların türü ve güvenilirliliğidir. Kanıt ne kadar güvenilir ise, denetçinin toplayacağı kanıt sayısı o kadar az olur.
d) Ekonomik Etkenler: Denetçiler, gerekli kanıtları en az zamanda ve en az maliyetli denetim prosedürleri ile toplamaya öncelik vermek durumundadır.
e) Anakütlenin Büyüklüğü: Denetimde örnekleme yöntemi çok sık başvurulan yollardan birisidir. Örnek olarak seçilecek birimlerin adedi anakütlenin büyüklüğüne ve niteliğine bağlıdır.
Anakütleyi oluşturan birimlerin sayısı ile toplanacak kanıt sayısı arasında doğru bir orantı vardır. Ayrıca homojen bir anakütleden az, heterojen bir anakütleden daha çok kanıt toplanmaktadır.
Kanıtların güvenilirliğini etkileyen faktörler şunlardır;
a) Kanıtın geçerliliği: Kanıt, denetçinin çalışma yaptığı alan ile ilgili olmalıdır. Başka bir ifadeyle kanıt, amaca ve iddiaya hizmet etmelidir.
b) Kanıtın Zamanlılığı: Kanıtın ilgili olduğu dönem ile denetlenen dönem arasında uyum olmalıdır.
c) Kanıtın Objektifliği: Güvenilir bir kanıt nesnel olmalıdır. Kanıt için farklı denetçiler farklı yorumda bulunuyorsa o kanıt objektif bir kanıt değildir.
d) Kanıtın Kaynağı: Denetim kanıtı toplanırken, denetçi kanıtın kaynağı olan kişi veya kurumdan etkilenmeyecek kanıtları toplamaya çaba sarfetmelidir.
– İşletme dışındaki bağımsız kaynaklardan elde edilen denetim kanıtları daha güvenilirdir.
– Daha etkin bir iç kontrol sistemi daha güvenilir kanıtlar sağlar.
– Denetçi tarafından doğrudan elde edilen kanıtlar, dolaylı ve çıkarımlar yoluyla elde edilen kanıtlardan daha güvenilirdir.
– Denetim kanıtları belge şeklinde mevcut olduğu zaman daha güvenilirdir.
SORU 4- Bir işletmede işletme yönetimin kanun ve kurallara uygun olmayan davranışlarda bulunduğuna işaret eden halleri nelerdir.
CEVAP 4:
a) Kamu kuruluşlarınca yapılan soruşturmalar ile işletme hakkında uygulanan para cezaları ve diğer yaptırımlar,
b) Danışmanlara, ilgili taraflara, çalışanlara ve kamu çalışanlarına ne sebeple yapıldığı belli olmayan ödemelerde bulunulması veya alacak-borç ilişkisine girilmesi,
c) Alınan hizmetle orantısız veya sektör içinde ya da işletme tarafından genellikle ödenen tutarların çok üstünde, emsallerine göre bariz şekilde farklı olan satış komisyonu veya acente payları,
ç) Piyasa fiyatından bariz şekilde yüksek ya da düşük fiyatlardan gerçekleştirilen alım -satım işlemleri,
d) Olağan olmayan nakit ödemeler, hamiline yazılı kasa fişleri ile yapılan alımlar, çok sayıda banka hesabına yapılan virmanlar,
e) Vergi yükümlülüğü konusunda esnek düzenlemeleri bulunan bölgelerdeki işletmelerle gerçekleştirilen olağandışı işlemler,
f) Mal ve hizmet alımlarıyla ilgili ödemelerin, kaynağı oluşturan ülke dışında başka bir ülkeye yapılması,
g) Gümrük kontrollerine ilişkin yeterince belge olmaksızın ödeme yapılması,
ğ) Tasarım hatası veya kazaen çöken bir bilgi sisteminin varlığı nedeniyle, yetersiz bağımsız denetim kanıtı toplanması ve uygun olmayan bağımsız denetim tekniği izlenmesi,
h) Yetkisiz işlemler ve uygunsuz yapılan kayıtlar ve
ı) Basında işletme hakkında yer alan yorumlar.
Soru 1- Şartlı görüş bildirme nedenini açıklayınız.
Soru 2- Kanıt toplama tekniklerini sadece sayınız. 3 TEMMUZ 2004-
Soru 3- Denetim sırasında karşılaşılabilecek muhasebe hileleri nelerdir? 3 TEMMUZ 2004-CUMARTESİ
Soru 4- Nakit tahsilatına ilişkin denetim sırasında hangi işlemleri yaparsınız?
SORU 5- Bağımsız denetimin yararlan nelerdir? Açıklayınız27 KASIM 2004-CUMARTESİ
SORU 6- Bağımsızlığı ortadan kaldıran durumlar nelerdir?.
SORU 7- Raporlama standartlarını açıklayınız.
SORU 8- Denetimini yaptığınız bir işletmede daha önce yabancı para cinsinden borçlanmak suretiyle satın alınan hisse senetleri için bu dönemde 200 milyar TL kur farkı ödendiğini, İşletmeye ait bir taşıtın 1.7.2003-30.6.2004 dönemine ilişkin 360.000.000.TL sigorta ödemesine ilişkin olarak aşağıdaki kayıtların yapıldığını tespit ettiniz:
——————————————————-
İştjrakler H. 200.000.000.000
Bankalar H. 200.000.000.000
———————————————————-
———————————————————-
Sigorta giderleri H. 300.000.000
Kasa H. 300.000.000
———————————————————-
Muhasebe ilkeleri açısından yukarıdaki kayıtla ilgili düşüncelerinizi, nedenlerini de belirterek açıklayınız , gerekiyorsa düzeltme kayıtlarını yapınız.
12 MART 2005-CUMARTESİ 09:00-10:30
SORU 9- Muhasebe denetiminde ;
a) Örnekleme tekniklerinin kullanılmasını zorunlu kılan koşullar nelerdir?
Kısaca açıklayınız.
SORU 10– Uygunluk denetimini ve bu denetim sonucunda düzenlenecek raporlar ile vergilendirme açısından yapılacak işlemleri kısaca açıklayınız.
SORU 11- Denetimini yaptığınız işletme, satış bürosu olarak kullanmak üzere üç yıllığına kiraladığı binada, 10.02.2005 tarihinde 6000 YTL tutarında değer artırıcı harcama yapmıştır. İşletme, yaptığı bu harcamayı aşağıdaki gibi muhasebeleştirmiştir:
—————- 1 0.02.2005 ——————–
760 Pazarlama Satış ve Da. Giderleri 6000
191 İndirilecek KDV 1080
100 Kasa 7080
—————— ——————————-
Bu kayda ilişkin değerlendirmelerinizi gerekiyorsa düzeltme kaydını da belirtmek suretiyle açıklayınız.
SORU 12- Denetim tekniklerinden "kayıt sisteminin yeniden incelenmesi" yöntemini açıklayınız.
SORU 13- Kamu denetimi, bağımsız dış denetim, iç denetim ve iç kontrol sistemi kavramlarım açıklayınız.
16 TEMMUZ 2005-CUMARTESİ 09:00-10:30
SORU l4- Bağımsız denetimi gerekli kılan nedenleri açıklayınız.
SORU15– Denetim standartlarını açıklayınız.
SORU 16– Mali müşavirliğini, inceleme ve denetimini yapmak ve vergi beyannamelerini imzalamak üzere sözleşme düzenlediğiniz firmada gerçekleştirdiğiniz uygunluk denetimi sırasında firmanın envanterinde fiilen bulunan bazı malların envanter listelerinde yer almadığım tespit ettiğiniz takdirde; sorumluluklarınızı ve yapmanız gereken işlemleri konuya ilişkin yasal, idari ve mesleki düzenlemeleri de belirtmek suretiyle açıklayınız.
SORU 17 Meslek mensuplarının çalışmaları açısından "Denetim Sürecinin Aşamalarını" varsa konuya ilişkin düzenlemelere de yer vererek açıklayınız.
SORU l8- İç kontrol sisteminin değerlendirilmesini gerekli kılan nedenleri ve yapılacak bu değerlendirmenin aşamalarım açıklayınız. 19 KASIM 2005-CUMARTESi
SORU 20- Meslek mensuplarının, firmaların varlık, kaynak, gelir ve giderlerinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığının ve kayıtlara doğru geçirilip geçirilmediğinin tespiti için gerekli "Bilgi ve Belgelerin Toplanması" ve değerlendirilmesi amacıyla ilgili Yönetmelik uyarınca yapacakları denetim sırasında yerine getirmeleri gereken çalışmaları sayınız.
