Maddi Duran Varlık Yenileme Fonu

Satılan sabit varlığın yenilenmesi işin mahiyetine göre gerekli gö­rülür veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse geçilmiş olursa bu durumda, satıştan ortaya çıkan kâr yenileme giderlerini karşılamak üzere pasifte geçici bir hesap olan "Yenileme Fonu" hesabında en fazla üç yıİ süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu şüre içinde kullanılmamış olan kârlar üçün­cü yılın vergi matrahına eklenir. Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu kârlar o yılın matrahına ilave edilir.

Yukardaki esaslar dahilinde yeni sabit varlığın iktisabında kulla­nılan kâr, yeni değerler üzerinden ayrılacak olan amortismanlara mahsup edillr. Bu mahsup tamamlandıktan sonra itta edilmemiş ola­rak kalan değerin amortismanına devam olunur.

Yangın, deprem, sel, su basması gibi afetler yüzünden tamamen veya kısmen hasara uğrayan amortismana tabi sabit varlıklar için alı­nan sigorta teminatı bunların net defter değerinden fazla veya eksik olduğu takdirde fark kar veya zarar hesabına geçirilir.

Aynı şekilde, satıştan doğan karlar gibi tazminat karları da sabit varlıkların yenilenmelerinin gerekliliği durumunda "Yenileme Fonu" na aktarılabilirler.

Yenilenmek amacıyla bir sabit aktif satıldığında yevmiye kaydı şu şekilde olacaktır.

^{___________________________}       _/        ^{______________________________}

100  KASA                                                                                   5.310.000
            257        BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR                                      2.000.000
                    257.02 Makineler                                          

            253 TESİS MAKİNA VE CİHAZLAR                                 5.000.000

            391 HESAPLANAN KDV                                                      810.000

                   391.01  Satış KDV
                        549 ÖZEL FONLAR                                                            1.500.000
                               549.01 Sabit aktif yenileme fonu                         
            Yenilenmesi kararlaştırılmış makinenin
            satışından sağlanan karın fon hesabına kaydı.
            ^{____________________________}         _/           ^{_______________________________}

 

            Satılan makine yerine bir makine alındığında alınan makineyle ilgili amortisman kaydı ise:

          ^{________________________}          _/         ^{_______________________________}     
            549      ÖZEL FONLAR                                                            400.000
                  549.01 Sabtt aktif yenileme fonu
                        257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR                                     400.000
                                257.02 Makinııler                 
            Amortisman giderinin fon hesabından
            düşülmesi

^{____________________________}          _/         ^{_______________________________}

Yukardaki 400.000 TL. rakamı yeni alınan makinanın amortisman gideri tutarıdır. Yenileme fonu tükeninceye kadar gider hesabı yerine Özel Fonlar hesabı borçlandırılır. Sabit Aktif Yenileme Fonu itfa olduktan sonra ka­lan amortisman payları Amortisman giderlerine yazılabilecektir.

VUK'nun mükerrer 298. maddesine göre yeniden değerlenmiş sabit aktlflerin satılması durumunda bu sabit aktiftere ait "Yeniden Değerleme Fonları" satış kârının tesbitinıie aynen birikmiş amortismanlar gibi işlem görür.

Danıştay kararlarında işletme hesabına göre defter tutan mükel­Ieflerin amortismana tabi kıymetlerinin satılması halinde alınan bedel ile bunların envanter defterinde kayıtlı değerleri arasındaki farkı gelir veya gider hesabına geçirebilecekleri belirtilmiştir.

Üç yıl içinde yeni sabit varlık alınmadığı takdirde sabit varlık ye­nileme fonu bir gelir olarak (679. DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR) gelir tablosuna aktarılır.