Hemen her finansman kitabında bulabileceğiniz temel finansal analiz konusunda genelde kitaplarda yazmayan ama dikkat etmeniz gereken bazı noktalar var. Ama öncelikle konuya bir giriş yaparak finansal analiz yöntemlerine göz atalım:
Temel Analiz
Bir işletmenin faaliyet neticelerinin raporlanmasını izleyen, raporlar üzerinde bir takım inceleme ve analizlerin yapılması gereklidir. Şirket değerinin tespiti veya teknik analiz gibi büyük ölçekli şirketlere has birtakım detaylı analiz yöntemleri de kullanılmakla birlikte temel olarak kullanılan mali tablo analiz teknikleri şunlardır:
>>Yatay Analiz
>>Trend Analizi
>>Eğilim Yüzdeleri Analizi
>>Rasyo Analizi
Bu analiz tekniklerinin mali tablolara uygulanmasıyla çıkacak sonuçları sağlıklı bir şekilde yorumlayabilmek için sektör verilerine de sahip olmak son derece önemli olsa da ülkemizde bugün itibariyle bu tip verilere her sektör için ulaşmak kolay değil.
Peki, Nelere Dikkat Etmeli?
>>Geçmiş dönemlere ilişkin mali tablolar mutlaka enflasyon düzeltmesine tabi tutulmalıdır. Veriler üzerinde sağlıklı bir karşılaştırma yapabilmek için bu şarttır.
>>Uzun vadeli bütçe hazırlanırken gelecek dönemlere ait mali tablolar cari yıl fiyatları ile (Sabit Fiyatlı) düzenlenmelidir.
>>Mevsimsel veya konjonktürel hareketler analiz sonuçlarına doğrudan etki edeceğinden analizin dipnotunda belirtilmelidir.
>>İşletmenin ve sektörün dinamikleri hesaba katılarak yorum yapılmalıdır. Örneğin genel kabul görmüş cari oranın 2 olmasına rağmen mevcut dinamiklere göre oranın 1 olması yeterli olabilir.
>>İşletme UFRS bazında mali tablo düzenliyorsa analizlerin resmi mali tablolar yerine UFRS esaslı tablolar baz alınarak yapılması daha gerçekçidir. Ancak nakit akışı ile ilgili olan devir hızı oranlarının resmi neticelere göre yapılması gerekir.
>>Eğer şirket farklı sektör ve/veya bölgelerde faaliyet gösteriyor ise gelir tablolarını faaliyet kolu/bölge bazlı olarak düzenleyip analiz etmesi son derece önemlidir. Bu yöntem ile analiz şirkete pazardaki konumunu daha objektif izleme olanağı verir.
>>Eğer önceden hazırlanmış bir bütçe varsa fiili neticeler bütçe ile de karşılaştırılmalı ve sapmalar izlenmelidir. Brüt ve faaliyet kar marjları sadece Gelir Tablosu verileri ile değil, ürün ve segment bazlı kontrol edilip raporlanmalıdır.
>>Masraf kalemleri sadece Gelir Tablosu verileri ile değil detay mizan kırılımı ile karşılaştırılarak analize tabi tutulmalıdır.
>>Aynı paralelde stok devir hızları ürün ve segment bazlı, alacak/borç devir hızları segment bazlı olarak raporlanmalıdır.
>>Segment bazlı izlenen tüm birimlerin genel içerisindeki yüzde dağılımları dikey analizin bir parçası olmalıdır.
>>Alacak ve borç gün sayılarının içerisinden varsa gecikme gün sayısı ayrıştırılmalıdır.
>>Sadece mamul stok değil, hammadde ve yarı mamul stok gün sayıları da kontrol edilmelidir.
>>Karlılıkla ilgili oranları klasik formüllerin yanı sıra Ekonomik Kar ile de hesaplamak faydalı olur.
Bütün bu hesaplamalar her ne kadar faaliyet neticelerinin izlenmesinde önemli bilgiler sağlasa da şirket değerinin hesabı ile ilgili yeterli veriyi sağlamaz. Şirketinizi satmak istemeniz halinde kaç YTL değer biçmeniz gerektiğini merak ediyorsanız, değerinin nasıl hesaplanacağını bir sonraki yazımda okuyabilirsiniz.
Kaynak: İşletmelerde Evrim Dergisi / Hakan Sevimli
