Büyük Mağazalarda Envanter

Envanterin her yıl yapılması esas ol­masına rağmen, bunun bazı istisnaları da vardır. Bu istisnalar bazı büyük mağazalar, eczaneler ve Maliye Bakanlığı’nca izin verilen bazı büyük sı­nai işletmelerdir.

Bunlar, envanterlerini, her yıl yerine üç yılda bir yapabilirler.

Vergi Usul Kanunu’nun 190. madde­sinde düzenlenen bu envanter uygula­masına göre, büyük mağazalar, emtia mevcutlarının envanterlerini üç yılda bir çıkartabileceklerdir. Bu durumda, envanter çıkanlmayan yıllarda hesaben mevcut iktisadi kıymetleri envan­ter defterine kaydedeceklerdir.

Üç yılda bir envanter yapabilmek için, işletmenin "büyük mağaza" özelliğine sahip olması yeterli değildir. Bunun bazı şartlan vardır.

Bu şartlardan birincisi, işletmenin pe­rakende emtia ticaretiyle uğraşmasıdır. Toptan satış yapan büyük mağa­zalar, üç yılda bir envanter yapma hakkından yararlanamazlar. Peraken­de satış, satışı yapılan emtia, madde ve malzemenin, aynen ya da işlendik­ten sonra, bunların satışını yapanlann dışındaki kişilere yani tüketicilere sa­tılmasıdır.

Ancak, üç yılda bir envanter yapma hakkından yararlanabilmek için büyük mağaza özelliğine sahip olmak ve pe­rakende ticaretle uğraşmak da yeterli değildir. Bunlann yanısıra aranan di­ğer şart da, çeşitli mal üzerine geniş bir müşteri kitlesine hitap etmektir. Başka bir anlatımla, tek çeşit bir ma­lın satışıyla uğraşan büyük mağaza­lar, geniş bir müşteri kitlesine pera­kende satış yapsalar dahi üç yılda bir envanter yapma hakkından yararlana­mazlar. Kanunda, "çeşitli mal üzeri­ne" denilmiş ancak bunun en az kaç çeşit olması gerektiği belirtilmemiş­tir. Bu nedenle, işletmelerin, kendi durumlanm ve işlerinin özelliklerini gözönünde bulundurarak, üç yılda bir envanter yapacak olanlann şartlarını taşıyıp taşımadıklarına bakmalan ge­rekmektedir. Kanunda çeşitli mal üze­rine denilmekle yetinildiğine göre, bir­kaç çeşit malın perakende satışını ya­pan ve geniş bir müşteri kitlesine hi­tabeden büyük mağazaların, üç yıldabir envanter çıkarmaları mümkündür. Her şeye rağmen bazı tereddütleri olan işletmelerin ileride bu konuda bazı sorunlarla karşılaşmamaları için, işletmelerin Maliye Bakanlığı’na başvurarak, bir özelge (idari görüş) istemelerinde yarar vardır. Nitekim bu konuda Maliye Bakanlığı’na başvuran bir konfeksiyon mağazasına (12) Ma­liye Bakanlığı’nca 16.2.1983 Tarih ve 1/2443619024 Sayılı Özelge ile, ida­ri görüş bildirilmiştir.