Tahvilli Borçlar

Tahviller, anonim şirketlerin uzun vadeli borç para bulmak için çıkardıkları itibari değerleri eşit ve biçimleri aynı olan borç senetleri­dir. İşletmenin ihraç etmiş olduğu tahviller işletmenin portföyünde ol­madığından "Çıkarılmış Tahviller" hesabı ile izlenir.

a. Ticaret hukukuna göre çıkarılan tahvillerin değerlemesi

Şirket tarafından çıkarılan tahviller TTK'nun 464. maddesine göre itfa değerleri üzerinden değerlenir. İtfa değeri tahvilin üzerinde yazılı olan değer olduğundan itibari değere eşittir. Bu durumda, tahviller başabaşın altında veya üstünde satılması halinde de itibari değerle değerlenecektir.

Tahvillerin başabaşın altında satılması durumunda ortaya çıkacak tahvil ihraç zararının işletmenin bilançosuna geçirilebileceği gibi, doğrudan doğruya gider yazılması da mümkündür. Tahvil ihraç za­rarlarının işletmenin bilançosuna konması durumunda en geç tahvil­lerin ödenme süresi içinde itfa edileceği TTK'nda hükme bağlan­mıştır.

Tahvillerin başabaşın üzerinde satılması durumunda ortaya çıka­cak tahvil ihraç primlerinin de aynı şekilde bir defada gelir yazılabil­mesi veya pasifte yer aldırılıp tahvillerin itfa süresi içinde gelir kayde­dilmesi mümkündür.

b. Vergi mevzuatına göre çıkarılan tahvillerin değerlemesi

VUK'nun 286. maddesine göre çıkarılan tahviller itibari değerle­riyle değerlenir. Vergi uygulamasında da tahvillerin başabaşın altında veya üstünde satılması durumu değiştirmemekte, itibari değer esas kabul edilmiş olmaktadır.

VUK'nda tahvil ihraç farklarının ne şekilde işleme tabi tutulacağı açıklanmamıştır. Bununla beraber, KVK'nun 14/1 maddesi hisse se­nedi ve tahvil ihraç giderlerini indirilecek giderler olarak belirtmiştir.

Vergi idaresi uygulamasına göre, tahvil ihraç giderlerinin kuruluş dönemine ilişkin olması durumunda doğrudan gider yazılması veya aktifleştirilerek ilk kuruluş ve örgütlenme giderleri. olarak beş yılda itfa edilmesi mümkündür.

Kuruluş döneminden sonra çıkarılan tahvillere ilişkin ihraç zarar­larının 655. Menkul Kıymetler Satış Zararları hesabına yazılması ge­rekir.

Tahvil ihraç primlerinin ise vergi idaresi uygulamasına göre, primlerin tahsil edildiği yılın geliri olarak kabul edildiği bilinmektedir. Bu durumda, tahvil ihraç primlerinin tamamının tahsil edildikleri yılda gelir kaydedilmesi gerekmektedir.

Dönem sonunda çıkarılan tahvillerle ilgili tahakkuk eden faiz ve bu faizden GVK'nun 94. maddesi gereğince istihkak sahiplerinin ge­lir vergilerine mahsuben yapılacak menkul sermaye iradı vergisi ve fon tevkifatı şu şekilde gösterilecektir :

^{_______________________}          _/           ^{______________________}

780  FİNANSMAN GİDERLERİ                                             4.500.000

        780.03 Tahvil faiz giderleri

            360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR                                          594.000                                      

                   360.05 Men. Ser. İradı Vergisi          540.000

                   360.02.Fonlar                                   54.000

            304 TAHVİL ANA PARA

                   BORÇ, TAKSİT VE FAİZLERİ                                              3.906.000

Tahakkuk eden tahvil faiz giderinin kaydı.

^{_______________________}          _/           ^{______________________}

Faiz giderleri hesabı kâr ve zarar hesabına devredilecek, ödenecek vergi ve fonlar hesabı ve tahvil anapara borç taksit ve faizleri hesabı dönem sonuna kadar ödenip kapanmadığı takdirde bilançonun pasi­finde yer alacaklardır.